Beter Samen in Noord

De gezondheid van inwoners van Amsterdam-Noord verbeteren en de gezondheidsverschillen verkleinen. Dat is de taak die acht zorg- en welzijnsorganisaties zich gesteld hebben met het programma Beter Samen in Noord. Een belangrijk doel is om problemen op te lossen waar ze ontstaan. Voorzitter Edwin van der Meer: “Een deel van de zorgvragen heeft zijn  oorsprong in het sociale domein: eenzaamheid, armoede en schulden. Maar mensen gaan gemakkelijker naar de huisarts dan naar de buurtteams.”

Beter Samen in Noord is een initiatief van de Krijtmolenalliantie, een overleg van bestuurders van acht organisaties voor zorg en welzijn die actief zijn in Amsterdam-Noord. Daarnaast nemen de gemeente Amsterdam en zorgverzekeraar Zilveren Kruis deel aan het programma. Met domeinoverstijgende projecten van verschillende partners van de alliantie wordt gewerkt aan verbetering van de gezondheid van inwoners van Amsterdam-Noord.

Burgers wegwijs maken

Een deel van de  gezondheidsproblemen zijn eigenlijk sociale problemen, aldus Van der Meer, naast voorzitter van Beter Samen in Noord ook bestuurder van het ziekenhuis BovenIJ. “Mensen komen met lichamelijke klachten, maar die vinden hun oorzaak in zorgen om andere zaken. Het probleem is dat ze de weg nog niet goed weten te vinden in het ‘doolhof van zorg en welzijn’. Bijvoorbeeld doordat ze lage gezondheidsvaardigheden hebben of de taal niet goed machtig zijn. We proberen onze burgers te helpen door hen te leiden naar de beste plek voor hun probleem, bijvoorbeeld via Welzijn op Recept.”

De organisaties werken op alle niveaus samen. De bestuurders zetten de grote lijnen uit, een externe programmamanager en projectleiders vanuit de organisaties bereiden projecten voor, vaak in samenwerking met uitvoerende professionals, zoals huisartsen, buurtteams en verpleegkundigen. Wat helpt in de samenwerking is dat Beter Samen in Noord met één grote zorgverzekeraar en met één gemeente te maken heeft. Dat maakt afstemming relatief eenvoudig. “Al zijn er soms best veel mensen uit verschillende toezichthoudende organisaties die er allemaal iets van moeten vinden.”

Voorbeelden van samenwerking in Amsterdam-Noord

Regels oprekken

Tot nu toe kregen de projecten van Beter Samen in Noord wat financiering vanuit de gemeente Amsterdam en zorgverzekeraar Zilveren Kruis, naast het eigen geld dat alle acht deelnemende organisaties er zelf in stoppen. Daarnaast is er ook veel inzet in natura waarbij de organisaties inzet van medewerkers regelmatig tegen elkaar wegstrepen. De schotten tussen domeinen zitten soms wel in de weg, aldus Van der Meer. “We moeten anders gaan denken en vooral gaan doen, daarvoor is het goed om de regels wat op te rekken. Ik ben blij dat de NZa ook meedoet en kijkt naar domeinoverstijgende financiering. Er hoeft van mij geen stelselwijziging te komen; dan zijn we zo tien jaar verder en gaat het weer meer over de systeemwereld dan over de leefwereld.”

Het schuiven met geld tussen domeinen is wel een van de knelpunten bij de samenwerking. Een ander knelpunt kan zijn dat zorg verschuift en een deel van de deelnemende organisaties dus minder inkomsten gaan krijgen. “Als huisartsen minder verwijzen naar het ziekenhuis, daalt onze omzet. We moeten dan wel voldoende tijd krijgen om af te bouwen”, zegt Van der Meer. “En daarnaast is er een kritische ondergrens. Om een specialisme 24/7 in de lucht te houden, hebben je ongeveer 5,4 fte specialisten nodig. Daar kun je niet zomaar in schrappen.”

Samenwerking staat als een huis

Will van Schendel is bestuurder van De Sociale Maatschap, een koepel van welzijnsorganisaties in Noord, en vicevoorzitter van de KrijtMolenAlliantie. “De samenwerking die we in de afgelopen jaren hebben opgebouwd staat als een huis”, constateert ze. “Het fundament ligt er en daar bouwen we verder aan met het gedachtengoed van de akkoorden IZA , GALA en WOZO als goede wind in de rug en kompas naar de toekomst.”

Van der Meer en Van Schendel zijn trots op de resultaten die Beter Samen in Noord inmiddels heeft bereikt. Huisartsen verwijzen meer door naar het sociaal werk en de instroom van bijvoorbeeld patiënten met pijn op de borst in het ziekenhuis is verlaagd. De schuldhulpverlening is ook succesvol; er zijn bijna geen huisuitzettingen meer in Amsterdam Noord.

Buurtteams

De resultaten bij de schuldhulpverlening zijn mede te danken aan de buurtteams die sinds begin 2021 actief zijn in de hoofdstad, stelt Van Schendel. Speciale aandacht is er voor mensen die in de zorg werken. “Zorgmedewerkers met schulden krijgen met voorrang hulp van een budgetcoach. We vinden het heel belangrijk om te voorkomen dat zij uitvallen omdat de problemen hen boven het hoofd groeien.”

De buurtteams helpen mensen bij het oplossen van problemen rond onder meer schulden, echtscheiding en eenzaamheid. “Zowel huisartsen als burgers weten de buurtteams steeds beter te vinden. Huisartsen en ook medisch specialisten uit het BovenIJ verwijzen steeds vaker via Welzijn op Recept en meer dan 70 procent van de ‘Noorderlingen’ kent de buurtteams. Vorig jaar hebben 20.000 unieke inwoners contact gehad met de buurtteams in Noord.” Ook het programma Gezond Noord heeft steeds meer actieve deelnemers en een actieve rol van ervaringsdeskundigen.

Begin met kleine stapjes

Van Schendel adviseert organisaties die willen samenwerken om eerst te zorgen voor wederzijds vertrouwen op bestuurlijk niveau. “Zoek elkaar op, kijk elkaar in de ogen en bedenk wat je samen kunt doen. Maak het niet te ingewikkeld. Begin met kleine stapjes en werk van daaruit verder.” Ze heeft ook een waarschuwing: “Welzijn en zorg zijn twee werelden met een eigen taal. Het is goed je daarvan bewust te zijn en de tijd te nemen om verschillen te overbruggen met wederzijds begrip.”