Hoe ziet het zorglandschap eruit?
Als je als zorgaanbieder begint, stap je in een wereld met allerlei verschillende wetten die aangeven wat iedereen in het zorglandschap doet. Op deze pagina vind je informatie over hoe het Nederlandse zorgstelsel in elkaar zit, wat wijkverpleging is en met wie je te maken hebt in het zorglandschap. Ook lees je over hoe de zorg bekostigd wordt en een aantal voorbeelden van waar je tegenaan kunt lopen als zorgaanbieder in de wijkverpleging.
Een kleine introductie op het Nederlandse zorgstelsel
In Nederland regelen we met ons zorgstelsel dat iedereen die dat nodig heeft toegang heeft tot passende zorg. De overheid heeft bepaald dat iedereen een zorgverzekering moet hebben. Dat vormt een belangrijke basis voor ons zorgstelsel, waarin zorgverzekeraars de rol hebben voldoende, kwalitatief goede en betaalbare zorg in te kopen. De vier stelselwetten vormen de basis voor ons zorgstelsel: de Zorgverzekeringswet (Zvw), de Wet langdurige zorg (Wlz), de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en deĀ Jeugdwet.
Het uitgangspunt vanĀ de Wlz, Wmo en de Jeugdwet is om de kwaliteit van de zorg te verbeteren, een goede aanpak te hebben voor de vergrijzing en chronische aandoeningen toegankelijk en betaalbaar te houden. Hierbij is het belangrijk om vooral te kijken naar wat mensen nog wel kunnen. In deĀ brochure van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS)Ā vind je meer informatie over hoe de zorg in Nederland is geregeld.
Wat is de Zorgverzekeringswet?
De zorg uit de basisverzekering is geregeld in de Zorgverzekeringswet (Zvw). In de Zvw is een breed basispakket van zorg verzekerd, waaronder wijkverpleging. Dit gaat dan om verpleging en verzorging in de eigen omgeving. Zorgverzekeraars voeren de Zvw uit voor hun verzekerden. En zorgaanbieders hebben de verantwoordelijkheid om zorg te bieden die van goede kwaliteit is. Wil je meer weten over hoe de Zvw werkt? Kijk dan op de website van Zorginstituut Nederland.
Hoe zit het met de Wet langdurige zorg?
De Wet langdurige zorg (Wlz) isĀ bedoeld voor mensen die voor altijd (intensieve) zorg nodig hebben in hun eigen omgeving. Het gaat om mensen die zijn aangewezen op 24 uur per dag zorg nabij of permanent toezicht. Dat betekent dat iemand niet alleen kan worden gelaten. Daarnaast staat vast dat dit voor de rest van hun leven zo is. Dat kunnen bijvoorbeeld chronisch zieken, kwetsbare ouderen en mensen met een ernstige geestelijke, lichamelijke beperking of aandoening zijn. Alles wat de cliĆ«nt nodig heeft wordt vanuit de Wlz geregeld zoals:
- verblijf in een zorginstelling (thuiswonend kan ook);
- begeleiding, verpleging en verzorging;
- geneeskundige zorg en behandeling in verband met ziekte, beperking of stoornis;
- in sommige gevallen: fysiotherapie en tandheelkunde;
- hulpmiddelen;
- vervoer naar de plaats waar begeleiding, behandeling en verzorging plaatsvindt.
Dit hele pakket heet ook wel het integraal pakket. Als cliƫnten zelf hun zorg regelen met een persoonsgebonden budget kunnen zij ook zelf kiezen voor welke zorgaanbieder zij kiezen. Zorgkantoren zijn verantwoordelijk voor het organiseren en financieren van de verzorging en verpleging voor deze wet.
En wat is de Wet maatschappelijke ondersteuning?
Gemeenten moeten ervoor zorgen dat mensen zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen. De gemeente geeft ondersteuning thuis via de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). De Wmo is er ook voor mensen die hulp nodig hebben om mee te doen in de samenleving. De basis van de Wmo gaat uit van maatwerk en een individuele aanpak. De gemeenten gaan samen met de cliƫnt in gesprek over de ondersteuningsvraag. Dan is het aan gemeenten om passende ondersteuning te verlenen en te bepalen hoe zij dit organiseren.
Naast individuele maatwerkvoorzieningen hebben gemeenten de opdracht algemene voorzieningen in te richten waar mensen met een ondersteuningsvraag terecht kunnen, zoals bijvoorbeeld een koffieochtend in het buurthuis.
Wat is wijkverpleging?
Wijkverpleging is verpleging en verzorging, zoals hulp bij het wassen en douchen, wondverzorging en ook het signaleren van mogelijke problemen bij mensen in de eigen omgeving. Bijvoorbeeld van mensen die ernstig ziek zijn, mensen die thuis herstellen na een ziekenhuisopname of van kwetsbare ouderen die zelfstandig wonen. Voor wijkverpleging is geen verwijzing van de huisarts nodig.
De wijkverpleegkundige bekijkt samen met de verzekerde welke zorg nodig is en wie de zorg moet leveren. Wijkverpleging is er vooral op gericht mensen zo lang mogelijk thuis te laten wonen, ondanks ouderdom, ziekte of beperking. Kijk voor meer informatie over wat wijkverpleging is op de website van Zorginstituut Nederland.
Met wie heb je te maken als zorgaanbieder in de wijkverpleging?
Zorginstituut Nederland
Iedereen die in Nederland woont of werkt, heeft recht op goede zorg uit het basispakket. We betalen daar allemaal aan mee, via premies en belastingen. Het basispakket moet ervoor zorgen dat iedereen passende en betaalbare zorg krijgt en blijft krijgen. Ook in de toekomst. Zorginstituut Nederland bekijkt daarom steeds opnieuw wat er wel en niet vergoed moet worden uit de basisverzekering. Kijk voor meer informatie op de website van Zorginstituut Nederland.
Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ)
De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) ziet toe op de kwaliteit en veiligheid van de zorg. Ook in de wijkverpleging. De zorg moet voldoen aan verschillende wetten en regels. En aan normen en richtlijnen die branche- en beroepsorganisaties hebben opgesteld (veldnormen). Om te controleren of de zorg hieraan voldoet, gebruiken inspecteurs van de IGJ toetsingskaders. Hierin staan normen die gebaseerd zijn op wetten, regels, veldnormen en richtlijnen.
Lees meer informatie over de IGJ en de wijkverpleging op de website van de IGJ. Daar vind je ook een video over hoe een inspectiebezoek eruitziet.
Nederlandse Zorgautoriteit (NZa)
De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) zet zich samen met partijen in om te zorgen dat mensen nu en in de toekomst passende zorg krijgen tegen redelijke kosten. Dat doet de NZa door de (noodzakelijke) ontwikkelingen in de zorg te stimuleren via regels en tarieven. Maar ook door zorgaanbieders en zorgverzekeraars te stimuleren de zorg inzichtelijk te maken en met elkaar in gesprek te blijven.
De NZa houdt onder andere toezicht op zorgaanbieders, zorgverzekeraars en zorgkantoren. De NZa let bij zorgaanbieders op goed bestuur en professionele bedrijfsvoering. Daarbij kijkt de NZa bijvoorbeeld of de zorgadministratie en financiƫle bedrijfsvoering duidelijk en makkelijk te controleren is. Ook kijkt de NZa goed naar hoe het proces bij fusies en overnames in de zorg gaat.
Verder controleert de NZa ook of je de Jaarverantwoording op tijd aanlevert.Ā In een Jaarverantwoording noteer je hoe je zorg organiseert zodat iedereen weet hoe organisaties publiek geld besteden. Wil je meer weten over de Jaarverantwoording? Kijk dan op de website van Jaarverantwoording Zorg.
Daarnaast heeft de NZa een toezichthoudende rol in het contracteerproces in de Zorgverzekeringswet (Zvw). Inhoudelijk houdt de NZa zich niet bezig met de onderhandelingen tussen zorgverzekeraars en zorgaanbieders. Via de zorgcontractering maken zorgverzekeraars en zorgaanbieders afspraken die bijdragen aan de kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid van zorg.
Om jou als (nieuwe) zorgaanbieder in de wijkverpleging nog beter op weg te helpen in de regels over de registratie en declaratie van zorg vind je de belangrijkste regels in vogelvlucht op de website van de NZa en in de Informatiekaart voor (nieuwe) zorgaanbieders. Wil je antwoord op de meestgestelde vragen over contractering? Kijk dan op de specifieke pagina van de NZa.
Zorgverzekeraars
Zorgverzekeraars hebben een wettelijke zorgplicht. Dat betekent dat zij moeten zorgen voor voldoende, beschikbare zorg die van goede kwaliteit is en binnen een redelijke afstand. Deze zorg kopen zorgverzekeraars in bij zorgaanbieders. Zorgverzekeraars zijn bij het inkopen van zorg vrij om te bepalen met welke zorgaanbieders zij een overeenkomst willen sluiten, welke zorg zij willen inkopen en tegen welke voorwaarden.
Als zorgaanbieder in de wijkverpleging ben je niet verplicht om een contract te sluiten met een zorgverzekeraar. Geen contract hebben met een zorgverzekeraar heeft wel gevolgen. Allereerst hoeft de zorgverzekeraar niet de volledige kosten te vergoeden. Dat betekent dat de cliƫnt zelf een deel van de kosten zou kunnen betalen (eigen bijdrage). Dit moet duidelijk zijn voor de cliƫnt. Daarnaast is bij de meeste zorgverzekeraars vooraf toestemming nodig voordat de zorg gestart kan worden. Dat heet een machtiging. En bij niet-gecontracteerde zorg betaalt de cliƫnt de rekening zelf aan de zorgaanbieder en declareert daarna het bedrag bij de zorgverzekeraar.
Als je een gecontracteerde zorgaanbieder bent, krijgen je cliƫnten alles vergoed.
Wil je meer weten over wat zorgverzekeraars doen? Kijk dan op de website van Zorgverzekeraars Nederland, de branchevereniging van zorgverzekeraars.
Branche- en beroepsverenigingen
BrancheverenigingenĀ voor de wijkverpleging
- ActiZ is de brancheorganisatie voor medewerkers die kwetsbare ouderen en chronisch zieken verplegen en verzorgen. ActiZ behartigt de belangen van haar leden op landelijk niveau. Daarnaast sluit ActiZ als werkgever de cao voor de sector en onderhandelt met vakbonden. Kijk voor meer informatie op de website van ActiZ.
- Zorgthuisnl is een brancheorganisatie voor zorgaanbieders die actief zijn in verpleging, verzorging, begeleiding en hulp bij het huishouden (VVT-sector). Zij komen op voor hun leden en bieden hulp bij ondernemerschap. Zij zijn als werkgeversorganisatie betrokken bij het afsluiten van de CAO VVT. Meer weten? Kijk op de website van Zorgthuisnl.
- Vereniging SPOT is de branchevereniging van ondernemende zorgaanbieders met een passie voor verbetering in de zorg. Leden zijn specialisten in zorg thuis. SPOT komt op voor de belangen van de leden en helpt bij het ondernemen, innoveren en excelleren. Kijk voor meer informatie op de website van SPOT.
- BVKZ is de branchevereniging kleinschalige zorg. Voor zorgaanbieders zetten zij zich in als belangenbehartiger, ondersteuner en adviseur. BVKZ signaleert trends en ontwikkelingen in de branche en bespreekt dit met het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Kijk voor meer informatie op de website van BVKZ.
Beroepsvereniging V&VN
- Samen met 105.000 leden maakt V&VN zich als beroepsvereniging sterk voor professionalisering van de beroepen verpleegkundige, verzorgende en verpleegkundig specialist. Leden horen, zien en helpen: dat is waar V&VN voor staat. Kijk voor meer informatie op de website van V&VN.
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) zet zich in voor goede, betaalbare en voor iedereen toegankelijke zorg en ondersteuning. Om dit mogelijk te maken, maakt VWS afspraken met veel partijen. Onder andere met de zorgsector, gemeenten, sportorganisaties, het bedrijfsleven, wetenschappers en burgers. Kijk voor meer informatie op de website van het ministerie van VWS.
Hoe wordt de zorg bekostigd en waar kun je tegenaan lopen?
Als je als zorgaanbieder begint in de wijkverpleging is het goed om te weten hoe de zorg betaald wordt. Dat heeft namelijk gevolgen voor hoe je kan factureren en aan welke eisen je moet voldoen om goede zorg te leveren. Hieronder lees je in het kort hoe het zit met de bekostiging.
Ook heb je te maken met controles waar je je op kunt voorbereiden en acties die je moet doen om te voldoen aan alle geldende eisen. Je hebt bijvoorbeeld te maken met het kijken naar welke zorg het beste past bij de cliƫnt (het indicatieproces) en onderzoeken waarbij de zorgverzekeraar kijkt of de zorg die je hebt geleverd de juiste zorg was (materiƫle controle). Hieronder vind je een overzicht van dingen waar je aan kunt denken.
Hoe wordt wijkverpleging gefinancierd?
Wijkverpleging wordt vanuit het basispakket vergoed. Het eigen risico geldt niet voor wijkverpleging. Een cliƫnt hoeft niet zelf te betalen voor zorg en hoeft geen verwijzing te hebben van de huisarts. Als je als zorgaanbieder een contract hebt, declareer je de kosten direct bij de zorgverzekeraar.
Als je als zorgaanbieder geen contract hebt met een zorgverzekeraar heeft een cliƫnt meestal toestemming nodig van de zorgverzekeraar voor het krijgen van zorg en loopt de betaling van zorg via de cliƫnt. De zorgverzekeraar betaalt over het algemeen een lagere vergoeding als de zorg door een niet-gecontracteerde zorgaanbieder wordt geleverd. De hoogte van de vergoeding is afhankelijk van de vergoeding van de zorgpolis van de cliƫnt. Als niet-gecontracteerde zorgaanbieder zit je vast aan de eisen die in de polisvoorwaarden van de zorgverzekeraar staan. Zorg er dus voor dat je op de hoogte bent van de polisvoorwaarden. Meer informatie hierover kun je vinden op de website van zorgverzekeraars.
Heb je wel een contract bij een zorgverzekeraar? Dan maakt de zorgverzekeraar afspraken over de zorg die geleverd wordt en betaalt de zorgverzekeraar je rechtstreeks.
De NZa maakt regels voor registratie en declaratie van zorg en houdt toezicht op de naleving van die regels. Als je dus zorg in rekening brengt of zorg verleent vanuit de Zorgverzekeringswet (Zvw) moet je je houden aan bepaalde regels. Op deĀ informatiekaart van de NZaĀ vind je hier meer informatie over.
Contracteerproces in het kort
Het contracteerseizoen start elk jaar op 1 april. Dan publiceren zorgverzekeraars hun zorginkoopbeleid. Er zijn grote verschillen in de manier waarop zorgverzekeraars en zorgaanbieders contracten met elkaar sluiten. Dat kan bijvoorbeeld door met elkaar in gesprek te gaan en om de tafel te gaan zitten. Hierbij is een zorgaanbieder meestal de eerste die een voorstel doet voor de regels in het contract.
Contractering kan ook zonder een gesprek en via een digitaal portaal. Dit proces is vaak een standaard proces en hierbij is het meestal de zorgverzekeraar die een contractaanbod voorlegt. Dit gebeurt vaak bij kleinere zorginstellingen.
Om je te helpen bij het maken van goede afspraken met een zorgverzekeraar heeft de NZa een aantal belangrijke tips. De Handvatten Contractering en Transparantie gecontracteerde zorg vind je terug op de website van de NZa. Daar vind je ook meer informatie over het contracteerproces.
Registreren en declareren
Het verlenen van zorg aan mensen die daaraan behoefte hebben is een van de belangrijkste dingen voor je als zorgaanbieder. In de praktijk kun je aardig wat tijd en aandacht kwijt zijn aan administratieve werkzaamheden. Het is niet altijd duidelijk welke regels dan gelden als het gaat om registreren en declareren van zorg. Dat kan tot problemen leiden. De NZa houdt hier toezicht op.
In een blog van Eldermans Geerts AdvocatenĀ staat op een rijtje wat de belangrijkste verplichtingen over registreren en declareren zijn. Op de website van de NZa vind je hier ook meer informatie over.
Het indicatieproces
De wijkverpleegkundige bekijkt samen met een cliĆ«nt welke zorg nodig is en wie de zorg moet leveren. Dit noemen we de indicatiestelling. De wijkverpleegkundige gebruikt bij de indicatiestelling de normen en uitgangspunten van de beroepsgroep. Indicatiestelling moet altijd op dezelfde manier gebeuren, volgens het normenkader. Ā In het document Verpleegkundige indicatiestelling ā een nadere duiding staat dat de wijkverpleegkundige:
- beoordeelt welke en hoeveel zorg nodig is;
- samen met de cliƫnt en de omgeving van de cliƫnt beoordeelt wie de zorg uitvoert;
- rekening houdt met wat een cliƫnt alleen of met hulp van de omgeving wel en niet kan (leren);
- beoordeelt of vrijwilligers kunnen helpen en of het gebruiken van zorgtechnologie een optie is;
- beoordeelt hoe vaak de zorg geƫvalueerd moet worden;
- al deze dingen in het zorgplan onderbouwt.
Wil je meer weten over hoe het indicatieproces in elkaar zit? Kijk dan op de website van V&VN.
Bekostiging op basis van cliëntprofielen
Om te zorgen dat je als zorgaanbieder ook in de toekomst passende zorg kunt bieden, werkt de NZa in een experiment aan een bekostiging op basis van cliƫntprofielen. Deze geven inzicht in de zorgvraag van cliƫnten op basis van een aantal kenmerken. Wijkverpleegkundigen hebben zo meer ruimte om de zorg zelf te organiseren en passende zorg te geven.
Met de nieuwe bekostiging wil de NZa af van het uurtje-factuurtje dat in de weg zit van passende zorg en beschikbaarheid van wijkverpleging. Wil je meer weten over hoe het zit met de nieuwe bekostiging? Kijk dan op de website van ActiZ waar je ook een video vindt over wat dit experiment betekent voor jou als zorgprofessional of op de website van de NZa voor de laatste ontwikkelingen.
Materiële controle
Zorgverzekeraars hebben een belangrijke maatschappelijke verantwoordelijkheid als het gaat over de betaalbaarheid, kwaliteit en toegankelijkheid van de zorg. Dit doen zij door zorg in te kopen en controles te doen voor en na betaling van de declaratie. Zo letten zorgverzekeraars erop of de gedeclareerde zorg klopt. Als zorgaanbieder kun je te maken krijgen met zorgverzekeraars als er een materiƫle controle plaatsvindt.
Materiƫle controle is een inhoudelijk onderzoek waarbij een zorgverzekeraar achteraf nagaat of de zorg die je als zorgaanbieder hebt gedeclareerd ook echt is geleverd. Dit heet ook wel rechtmatigheid. En een zorgverzekeraar kijkt of het ook de juiste zorg is en past bij de situatie van de cliƫnt. Dit heet ook wel doelmatigheid.
Materiƫle controles gebeuren volgens een Controleplan. Soms hebben zorgverzekeraars meer informatie nodig. In dat geval vragen ze dat direct aan je. Kijk voor meer informatie over materiƫle controle op de website van Zorgverzekeraars Nederland.