1 jaar GALA: gezamenlijke koers op een brede en integrale preventie-aanpak

Met het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) bouwen de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, GGD GHOR Nederland, Zorgverzekeraars Nederland en het ministerie van VWS samen aan een lokale en regionale aanpak van preventie, gezondheid en sociale basis. Eind februari dit jaar heeft ook de Tweede Kamer het GALA besproken. 

Stip op de horizon

Een gezonde generatie Nederlanders in 2040. Een generatie met weerbare en gezonde mensen die opgroeien, leven, werken en wonen in een gezonde leefomgeving met een sterke sociale basis. En een samenleving met minder gezondheidsachterstanden. Dat is de stip op de horizon voor de initiatiefnemers van het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA).

Naast de focus op kinderen en jongeren richten de initiatiefnemers zich ook op volwassenen en op de vitaliteit van het toenemend aantal ouderen. Het bevorderen van een gezond leven vraagt samenhangende sturing en inzet vanuit de verschillende wetten. 

Gemeenten al actief gestart in 2023

Alle 342 gemeenten hebben in het najaar van 2023 een integraal plan van aanpak gemaakt voor het GALA, waarin de verschillende onderdelen (zoals valpreventie, bewegen, mentale gezondheid, gezonde leefstijl, sociale basis etc.) worden verbonden.

Naast het integrale plan zie je in de praktijk al mooie verbindingen en samenwerkingen die als voorbeeld kunnen dienen. Zo lukt het gemeente Amsterdam en GGD Amsterdam met de aanpak 'Laat je niet vallen' om ouderen met een verhoogd valrisico te vinden en ze in beweging te krijgen. Zij hebben geïnvesteerd in een netwerk van deskundige valpreventie-professionals en in bewustwording onder ouderen met een verhoogd valrisico. Annelies Krikke, projectleider valpreventie bij GGD Amsterdam: 'Het is belangrijk dat professionals de doelgroep herkennen, tips kunnen geven en weten hoe ze iemand kunnen doorverwijzen.’

Verbinding tussen GALA en IZA in de uitvoering

Om de gezondheid van mensen meer centraal te kunnen stellen is samenwerking nodig tussen zorgpartijen zoals huisartsen en wijkverpleging, zorgverzekeraars, gemeenten en partijen in het sociaal domein. Afspraken hiervoor kunnen goed op regionale schaal gemaakt worden. De GGD’en kunnen bij deze afspraken een belangrijke rol spelen door hun kennis uit regionale onderzoeken, kennis van het netwerk en van effectieve programma’s. De verbinding met het Integraal Zorgakkoord (IZA) speelt hierbij een belangrijke rol. De ketenaanpakken die in het GALA zijn opgenomen, kenmerken zich door een gecombineerd aanbod vanuit zorg, ondersteuning en welzijn.

Anders werken met Pluspraktijken

Het oosten van Zuid-Limburg, ook bekend als de Mijnstreek, heeft de minst gezonde bevolking van Nederland. Partijen in de regio hebben elkaar al geruime tijd geleden gevonden om de gezondheid te verbeteren en tegelijk de kosten in de hand te houden. Huisartsen werken samen met elkaar in PlusPraktijken. Ze leren van en met elkaar en werken aan de huisartsenpraktijk van de toekomst.

De huisartsen in de PlusPraktijken werken niet alleen onderling samen. Ze hebben ook contacten met zorg- en hulpverleners in de wijk, zoals ggz, ouderenzorg en het sociaal domein. Dit soort goede voorbeelden, kennis en ervaringen worden inmiddels ook tussen regio’s onderling uitgewisseld.

Monitoren van GALA-doelen

Om de gezamenlijke ambitie niet uit het oog te verliezen, zal het RIVM de voortgang bewaken. De afgelopen periode heeft het RIVM een opzet voor de monitoring klaargezet voor de GALA-brede doelen en de verschillende ketenaanpakken. Het RIVM werkt voor de monitoring samen met andere kennisinstituten, zoals het Mulier instituut, en de GGD-en. Kijk voor meer informatie over de monitoring op www.loketgezondleven.nl.

Grote impuls voor een gezamenlijke koers

De energie en wil om er een succes van te maken is bij velen aanwezig. Met het GALA en het IZA is een grote impuls gegeven aan een gezamenlijke koers waarin een brede aanpak van gezondheid centraal staat. 

VWS werkt ondertussen met andere departementen aan een samenhangende agenda voor Health in All Policies (Gezondheid op alle beleidsterreinen). Gezondheid wordt namelijk niet alleen bepaald door leefstijl, genen of toegang tot zorg, maar ook door bijvoorbeeld leefomgeving, woonomgeving en inkomen. Door in beleid hiermee rekening te houden, kunnen gezondheidsachterstanden worden teruggedrongen.