Schimmelwoningen in Rotterdam: ‘We helpen bewoners ook bij zo gezond mogelijk woongedrag’

Toen Rotterdam in 2024 te maken kreeg met een heuse ‘schimmelcrisis’, zette de gemeente samen met woningcorporaties en huurdersorganisaties een nieuwe aanpak in. Woningcorporatie Woonstad Rotterdam startte programma om schimmel blijvend te verwijderen. En tegelijk het contact met de huurders te verbeteren en de leefbaarheid in de wijken te vergroten. "Je kunt brieven sturen en folders in de bus stoppen, maar direct contact werkt gewoon het best."

In april 2024 zette Leefbaar Rotterdam een meldpunt voor bewoners met schimmelproblemen op. Dit was een keerpunt in de aanpak van schimmelwoningen in de stad. In korte tijd kwamen er honderden meldingen binnen. In de media verschenen beelden van woonruimtes waar de muren letterlijk zwart zagen van de schimmel. Bewoners vertelden gezondheidsklachten door de schimmel.

Drastische maatregelen

Woonstad Rotterdam – de grootste woningcorporatie in de stad met 90 duizend woningen waarvan 90 procent sociale huur – trok het boetekleed aan en nam drastische maatregelen. Er werd een crisisteam opgericht, 900 bewoners met klachten werden benaderd en geholpen, zestien gezinnen kregen een andere woning. Daarnaast werd een systeem opgetuigd om meldingen sneller op te pakken en huurders proactief te benaderen.

Sanne Kuijpers en Vincent Schipper zijn programmamanagers in het nieuwe team Schimmel bij Woonstad Rotterdam. Schipper: “We deden voor de ‘schimmelcrisis’ al veel aan de bestrijding van schimmel. Maar met terugwerkende kracht moet je constateren dat we daarin niet proactief genoeg waren. En ook: als we schimmel in een woning hadden weggehaald, dan moest de huurder het – oneerbiedig gezegd – verder maar zelf uitzoeken.”

Kuijpers: “Eind 2024 hebben we een nieuwe aanpak ingericht voor schimmelmeldingen – hoe ze binnenkomen, waar ze terechtkomen, hoe we ze behandelen en ook hoe we nazorg leveren. We hebben veel woningen uit de jaren tachtig en die hebben doorgaans beperkte ventilatiemogelijkheden. Los van het achterstallig onderhoud dat wij natuurlijk gewoon moeten uitvoeren, betekent dit dat de bewoner ook zelf wat aan de ventilatie moet doen.”

Speciale caseregisseurs

Schipper: “We hebben in het team nu speciale caseregisseurs die samen met de aannemers langsgaan om, naast de technische kant van de zaak, rustig uit te leggen wat bewoners zelf kunnen doen. We zijn ons er daarbij van bewust dat veel van onze huurders in een kwetsbare positie verkeren. Bijvoorbeeld omdat ze te maken hebben met armoede. Dat kan ertoe leiden dat ze in de winter de ventilatiekanalen afplakken om de stookkosten zo laag mogelijk te houden.”

“Het kan ook zijn dat je de was liever niet buiten ophangt omdat je woont in een omgeving met veel luchtvervuiling – waardoor je sowieso liever ramen en deuren gesloten houdt. Maar slechte of geen ventilatie in combinatie met vocht, verhoogt de kans op schimmelvorming aanzienlijk.”

Kuijpers: “Het is dus een kwestie van lange adem om bewoners mee te nemen in aangepast, gezonder woongedrag. Een caseregisseur komt altijd na een paar maanden weer langs om te kijken hoe het gaat. En als dat nodig is, daarna nog een paar keer. We merken dat die persoonlijke aandacht op prijs wordt gesteld en dat bewoners hun woongedrag daadwerkelijk kunnen aanpassen.”

Leefbare wijk

Is gezondheid nu een apart thema voor Woonstad Rotterdam? Kuijpers en Schipper denken even na over de vraag. Kuijpers: “Het streven naar gezonde woningen en een leefbare, gezonde wijk, dat is iets waar we elke dag mee bezig zijn. Sinds vier jaar is leefbaarheid uitdrukkelijk een thema in onze bedrijfsvoering.

“Dat komt ook naar voren in ons beleid rondom onze bedrijfspanden. We willen graag bedrijven huisvesten die bijdragen aan de leefbaarheid in de buurt. Dan kijken we of we er een leuke bakkerij in kunnen zetten of een coole tattoo-shop, afhankelijk van wat de buurt ten goede komt.”

Schipper: “We hebben ook beleid voor vergroening. Hoe groen is de wijk? Kunnen we meer bomen en planten aanbrengen in de straten en tuinen? Kunnen we bewonersinitiatieven steunen voor moestuinen of geveltuinen? En wat de woningen betreft streven we natuurlijk een basiskwaliteit na. Overal dubbelglas, een goed energielabel en mechanische ventilatie in elke woning. Maar zoals gezegd: technische ingrepen alleen is niet genoeg.”

Betere intake

Goede communicatie met de huurders is essentieel, benadrukken de programmamanagers. Kuijpers: “We hebben nu een ‘schimmelintake’ bij het klantcontactcentrum. Om te zorgen dat collega’s bellende huurders goed te woord kunnen staan, krijgt iedere nieuwe klantcontact-collega een korte intake over schimmel – wat is het, hoe ontstaat het en hoe ga je ermee om.”

“Daarnaast hebben we beeldbellen mogelijk gemaakt”, vult Schipper aan. “Zodat de bewoner direct kan laten zien wat er aan de hand is. Waardoor wij weer sneller en doelgerichter kunnen werken. Dat zijn dingen waar we ook best een beetje trots op zijn.”

 Tips voor de omgang met huurders in achterstallige woningen

• Als zich een acuut probleem voordoet, zoals in het geval van schimmelwoningen in Rotterdam, maak daar dan in je bedrijfsvoering apart ruimte voor.
• Wacht niet tot de klachtenbox uitpuilt, maar onderneem proactief actie.
• Investeer in persoonlijk klantcontact. Niet eenmalig, maar bouw een relatie op zodat de huurder zich gewaardeerd voelt en bereid zal zijn het woongedrag aan te passen.
• Zorg dat je medewerkers deskundig en empathisch genoeg zijn om klachten en meldingen direct te verwerken.