Gezonder leven dankzij gecombineerde leefstijlinterventie

Sinds 1 januari 2019 wordt gecombineerde leefstijlinterventie (GLI) voor mensen met overgewicht vanuit de basisverzekering vergoed. Om huisartsen werk uit handen te nemen en patiënten gemakkelijk toe te leiden naar leefstijlcoaches is in Zuid-Holland Zuid een samenwerkingsverband opgericht met een regiocoördinator, Miranda Janssen. Voor verwijzers is een routekaart gemaakt met tips voor het leefstijlgesprek in de spreekkamer.

GLI Zuid-Hollland Zuid (ZHZ) is sinds begin 2021 de draaischijf tussen de huisartsen, gemeenten, GGD en de leefstijlcoaches in de regio. De zorggroepen Drechtdokters (Drechtsteden) en Huisarts en Zorg (Gorinchem en omgeving) zijn vanaf het begin aangesloten. Sinds 1 januari 2023 zijn ook de huisartsen in de Hoeksche Waard (zorggroep ZGHW) aangehaakt bij het samenwerkingsverband. De 11 aangesloten gemeenten zorgen voor de koppeling met het beweegaanbod. Daarnaast heeft GLI ZHZ contact met alle erkende leefstijlcoaches in de regio.

Risico’s verminderen

Huisartsen en specialisten kunnen patiënten met een verhoogd gezondheidsrisico door overgewicht doorverwijzen naar een leefstijlcoach. Het gaat om patiënten met een BMI boven 30 of een BMI boven 25 én comorbiditeit. Deze patiënten hebben een verhoogd risico op onder andere diabetes, hartklachten en problemen met de gewrichten. Verandering van leefstijl kan helpen het gewicht omlaag te brengen en daarmee de risico’s te verminderen.

Voordat iemand begint met een GLI-traject, moet bekeken worden welke factoren een rol spelen bij het overgewicht. Zoals psychische problemen, armoede en schulden, gewichtverhogende medicatie en genetische factoren. Dan is het vaak beter om eerst onderliggende problemen aan te pakken en daarna de pijlen te richten om een gezondere leefstijl. Trajecten kunnen ook gelijktijdig worden ingezet, bijvoorbeeld hulp van de ggz en leefstijlinterventie.

Er zijn verschillende GLI-programma’s die vanuit de basisverzekering worden vergoed. Ze hebben een looptijd van 2 jaar met elkaar gemeen. In die periode wordt een combinatie van leefstijlthema’s aangepakt, zoals voeding, slaap, bewegen, ontspanning, stresshantering en eigen regie. In meerdere sessies, zowel individueel als in een groep, werken mensen aan deze leefstijlthema’s.

Rugzakje met tools

‘Het is belangrijk dat deelnemers patronen in hun eigen gedrag herkennen’, zegt regiocoördinator Miranda Janssen, sinds 2019 zelf leefstijlcoach bij Your Health Spot. ‘De meeste mensen hebben eerder al pogingen gedaan om gezonder te leven. Waarom is het toen niet gelukt? Welke triggers zorgen ervoor dat ze terugvallen in hun oude gewoonten? We proberen hun een rugzakje mee te geven met tools die ze kunnen gebruiken als het leven even tegenzit.’

Het succes van de GLI staat of valt met de motivatie van de deelnemers. ’Als een patiënt niet voldoende gemotiveerd is, is de kans groot dat hij of zij de beoogde resultaten niet haalt’, zegt Janssen. ‘Daarnaast kan die deelnemer een negatieve invloed hebben op de andere mensen in de groep. In de routekaart voor huisartsen is daarom veel aandacht voor het toetsen van de motivatie. En voordat het traject start, heeft ook de leefstijlcoach een diepgaand gesprek met de kandidaat.’

Patiënt kiest leefstijlcoach

Huisartsen in Zuid-Holland Zuid verwijzen digitaal via cBoards of VIPLive naar de GLI Regiocoördinator. De regiocoördinator (Your Health Spot) neemt contact op met de patiënt. Die kan op de website van GLI ZHZ zelf een locatie en leefstijlcoach selecteren. De leefstijlcoach naar keuze maakt een afspraak voor een intakegesprek, en als de kandidaat voldoende gemotiveerd is, kan hij meedoen aan de leefstijlinterventie.

De huisarts en de leefstijlcoach houden gedurende het traject contact. De coach houdt de voortgang bij in het digitale dossier, zodat de huisarts de patiënt kan volgen. Coach en huisarts kunnen elkaar ook berichten sturen, bijvoorbeeld over de mogelijke afbouw van medicatie.

Naast het verwerken van de verwijzingen heeft de regiocoördinator een aantal andere taken. Ze ondersteunt de coaches in de regio en heeft veel aandacht voor de kwaliteit van de trajecten. Ze organiseert onder meer intervisie en opleidingen voor de coaches. Verder beheert ze een website waar patiënten informatie kunnen vinden over GLI en over de coaches die de GLI aanbieden in die regio.

Hoopgevende resultaten

De GLI ZHZ is begin 2021 gestart. De voorlopige resultaten zijn volgens Janssen hoopgevend. Gemiddeld is de BMI van deelnemers met 3,2 gedaald. Ze is wel kritisch over het aantal uitvallers; ongeveer 1 op de 5 deelnemers haakte voortijdig af. ‘Dat is te veel’, vindt ze. ‘Maar het is lastig om vooraf in te schatten of mensen voldoende gemotiveerd zijn. En zelfs dan kan een ingrijpende levensgebeurtenis de motivatie wegslaan.’

Voor de mensen die het wel volhouden, ziet het leven er beter uit. De kwaliteit van leven neemt toe, mensen zijn fitter en hebben meer de regie over hun eigen gezondheid. Sommigen kunnen in samenspraak met hun huisarts hun medicijngebruik verminderen. Mensen met een gezonde levensstijl hebben minder risico op chronische aandoeningen. Ze doen dus ook minder vaak een beroep op de zorg.

Beter leven

Het RIVM publiceerde in december 2022 de Jaarrapportage monitor GLI 2022. Landelijk volgen of volgden 48.000 mensen een GLI-programma. Van ruim 3000 deelnemers zijn gedetailleerde gegevens vastgelegd in het GLI-register. Van 660 mensen zijn gegevens bekend over de mogelijke effecten van de GLI, 9 maanden na hun start. Ze verloren gemiddeld ruim 3% van hun gewicht. De waardering van deelnemers voor hun kwaliteit van leven steeg van 58,0 naar 65,6 (op een schaal van 100). Verder gaf ongeveer de helft van de deelnemers aan dat ze minder problemen hadden met mobiliteit, dagelijkse activiteiten, pijn en angst en somberheid.