De Zeeuwse Zorg Coalitie geeft burgerparticipatie serieus vorm

De Zeeuwse Zorg Coalitie wil de zorg toegankelijk houden voor alle inwoners van Zeeland. 66 partijen zijn lid van de coalitie, van zorgaanbieders en gemeenten tot financiers. Ook de inwoners hebben een stem. Een grote stem zelfs. Burgerberaad Zorg Zeeland zorgt dat inwoners kunnen meedenken en meebeslissen. Hoe? Inge Tra, programmamanager patiëntenparticipatie bij CZ, en Pascalle de Looff, projectleider inwonersparticipatie bij Zorgbelang Zeeland, lichten het toe.

Het begon allemaal met een vraag van de voorzitter van de cliëntenraad van een grote zorgaanbieder in Zeeland: Hoe kan het dat de 4 grote zorgaanbieders en zorgverzekeraar CZ samen een coalitie oprichten om de zorg toegankelijk te houden zonder de mening van de inwoners te kennen? Inge pakte de vraag op. “Samen met een ambtenaar van de provincie. Dat leidde tot het besluit om inwoners een gelijkwaardige positie te geven. En om álle inwoners van Zeeland de kans te geven om mee te praten. Dus niet alleen de mensen die altijd al aan tafel zitten.” Maar hoe doe je dat? Zo werd het idee geboren om een burgerberaad te organiseren.

Burgerparticipatie écht willen

Ervaring met burgerberaden had de Zeeuwse Zorg Coalitie niet. Pascalle: “De coalitie vroeg Zorgbelang Zeeland om het burgerberaad vorm te geven.” Ze vertelt dat dit méér is dan een groot evenement organiseren. “Natuurlijk is de organisatorische kant ook belangrijk. Het moet allemaal goed lopen. Maar nog belangrijker – en ook lastiger – is de inbedding. Als je burgerparticipatie serieus neemt, moeten alle ‘systeempartijen’ – zorgaanbieders, gemeenten en financiers – het écht willen. Met andere woorden: als de Zeeuwse Zorg Coalitie inwoners vraagt om mee te denken, mee te doen en mee te beslissen, moeten alle partners beloven dat ze de plannen vervolgens ook uitvoeren of heel goed uitleggen waarom het niet kan.” Gemeenten hadden daarnaast nog een extra taak: omdat zij alle gegevens van inwoners hebben, voerden zij de loting onder de inwoners uit. Met als doel een representatieve groep Zeeuwen bij elkaar te krijgen.

Waardevolle inbreng

“We hebben veel geïnvesteerd in die intrinsieke bedding”, vervolgt Inge. “We hebben zorgprofessionals en ambtenaren meegenomen in het proces. Zodat ze de burgerbetrokkenheid op waarde gingen schatten en wilden uitvoeren. Net zolang totdat ze beseften hoe waardevol de inbreng van inwoners is voor hun eigen werk.” Zorgprofessionals en ambtenaren namen zelf ook deel aan het burgerberaad, mits ze in Zeeland wonen. Pascalle: “Ze zijn zelf ook inwoner, maar met de ‘rugzak’ van professional of ambtenaar.”

Inwoners denken niet in instituties

“Het is heel makkelijk om met elkaar te zeggen ‘we vinden participatie van inwoners heel belangrijk’”, vervolgt Pascalle. “Maar het is superspannend om te beloven om wat de inwoners inbrengen aan kennis en voorstellen ook echt te gaan uitvoeren. Voor de systeempartijen voelt het alsof ze een stukje van hun eigen opdracht loslaten. Ze kunnen er niet op sturen. Dat hebben we ondervangen door steeds te herhalen dat inwonerparticipatie niets iets extra’s is, maar onderdeel van ieders werk. Iedere zorgprofessional en ambtenaar voert zijn of haar taak uit voor de inwoners. Alleen als je de vraag van jouw inwoners kent, kun je je werk goed doen. En ja, dat kan ook betekenen dat jouw kijk op de dingen in de war wordt geschopt. Want inwoners denken niet in instituties of systemen. Ze denken over organisaties en instellingen heen.”

Uitwerken in inwonerwerkplaatsen

Op 11 februari was de eerste bijeenkomst van Burgerberaad Zorg Zeeland. “Dat was een bijeenkomst voor alle deelnemers, 300 in totaal”, vertelt Pascalle. “Ze gingen in groepjes de dialoog aan over wat zij belangrijk vinden voor de zorg in Zeeland. Waarbij ze natuurlijk rekening hielden met de situatie in Zeeland en de uitdagingen waar de zorg hier tegenaan loopt.” Op die bijeenkomst bepaalden de inwoners over welke onderwerpen ze verder wilden praten. “Die onderwerpen hebben we vervolgens verder uitgewerkt in inwonerwerkplaatsen. Die waren op 4 maart, 1 april en 13 mei. Daar deden ongeveer 170 inwoners aan mee, verdeeld in 19 groepen, want we hadden 19 thema’s.” Tijdens de werkplaatsen gingen de inwoners met elkaar en met experts in gesprek. Na de laatste inwonerwerkplaats voegden de inwonerwerkgroepen alle ideeën samen en formuleerden ze beslispunten.

Stemmen voor het inwonerakkoord

Op 3 juni kwamen de 300 inwoners die op 11 februari bij de eerste bijeenkomst aanwezig waren weer bij elkaar. Samen vormden ze de inwonerraad. “‘s Ochtends presenteerden de 19 inwonergroepen hun eindvoorstel met beslispunten”, legt Pascalle uit. “‘s Middags was de stemming. Alle beslispunten passeerden op een groot scherm. Via een stemkastje beslisten de aanwezigen of een voorstel in het inwonerakkoord moest komen. Daarvoor had een beslispunt meer dan 50% van de stemmen nodig.” Diezelfde dag nog werd het inwonerakkoord aan de Zeeuwse Zorg Coalitie aangeboden. De deelnemers zijn er nu mee aan de slag.

Inwonerklankbordgroep volgt de uitvoering

Inge benadrukt hoe nieuw dit proces is in de zorg. “Een burgerberaad op zich is niet nieuw, in meerdere Europese landen komt het voor. Maar niet in de zorg. En zeker niet op deze schaal. Dat maakt het heel leuk, maar ook heel pittig. Ik ben heel trots op wat we bereikt hebben.” Niet dat het proces met het inwonerakkoord gestopt is. Pascalle: “Inwoners kunnen nu nog deelnemen aan een inwonerklankbordgroep. Deze klankbordgroep volgt de uitvoering van het inwonerakkoord. Ze zijn ook vraagbaak voor de Zeeuwse Zorg Coalitie.” Daarnaast heeft het Burgerberaad Zorg Zeeland het digitaal platform Denk Mee Zorg Zeeland. “Via dit platform kunnen inwoners blijvend met elkaar en de Zeeuwse zorg communiceren. Dat maakt het een duurzaam proces.”

Tips

Wil je ook een burgerberaad over de zorg in jouw regio organiseren? Lees de tips van Inge en Pascalle:

• Een goed inwonersakkoord vergt samenwerking met gemeenten, zorgaanbieders en financiers.
• Bedenk wat je wilt bereiken en wat je daarvoor over hebt.
• Betrek een partij die de onafhankelijkheid tijdens het proces kan blijven waarborgen.
• Zorg dat je voldoende tijd hebt. Voor de organisatie van het beraad, maar vooral ook voor de bedding. Alle partijen moeten weten wat het inhoudt en erachter staan.

Benieuwd naar het inwonerakkoord? Of wil je meer weten over het Burgerberaad Zorg Zeeland? Kijk op denkmeezorgzeeland.nl.