Corona biedt volop kansen voor de zorg

Goedemiddag, mijn naam is Simon Broersma.
Ik ben hoofdredacteur van Skipr.

Hartelijk welkom bij dit live webinar
over kansen voor de zorg in coronatijd.

Dit webinar is een initiatief
van De Juiste Zorg op de Juiste Plek...

in samenwerking met Skipr.

De Juiste Zorg op de Juiste Plek,
een door het zorgveld gedragen programma...

om zorg te voorkomen, te verplaatsen
en te vervangen...

en zo onze zorg klaar te maken voor de toekomst.

Op 26 juni is een voortgangsrapportage
naar de Kamer gestuurd...

over het programma
De Juiste Zorg op de Juiste Plek.

Daarin stelt scheidend minister Martin van Rijn
dat het programma in een nieuw stadium komt.

Enthousiasmeren en pionieren maken plaats
voor transformatie in de praktijk...

implementatie en organiseerbaarheid.

En, schrijft hij:
Ik verwacht van alle partijen...

dat domeinoverstijgende samenwerking
het uitgangspunt wordt.

Dat zij preventie een belangrijker plek geven
in het denken en doen...

en dat er volop wordt doorgepakt
met innovatie en e-health.

Samenwerking, e-health en preventie.

Toevallig ook de drie pijlers
van De Juiste Zorg op de Juiste Plek...

die de afgelopen tijd in de coronacrisis
een enorme boost hebben gekregen.

Wat kunnen we leren
van deze gezondheidscrisis?

Hoe behouden we de positieve veranderingen
die deze crisis gelukkig ook in gang heeft gezet?

Bij mij in de studio zijn twee mensen
die zich actief in dat debat hebben geroerd:

Sophie Bijloos en Danka Stuijver. Welkom.
-Dank je wel.

Sophie, jij bent bestuursadviseur,
interim-bestuurssecretaris...

projectleider en onderzoeker in de zorg,
en ook opiniemaker.

Hoe voelt dat?
-Ja, mooie titel, dank je wel.

Danka, jij bent huisarts en columnist
bij de Volkskrant, en dus ook opiniemaker.

Ja, anders stond ik hier niet, denk ik.

Wij gaan zo meteen met jullie in gesprek.
Eerst een paar praktische punten van aandacht.

Rechts in beeld, voor mij links,
maar voor u rechts...

ziet u een plek waar u vragen kunt stellen.

Een aantal van deze vragen
over de thema's die we vandaag behandelen...

zullen we live in de uitzending beantwoorden.

Andere vragen,
want we kunnen ze niet allemaal beantwoorden...

zullen na afloop door
het loket Zorg voor innoveren worden beantwoord.

Die komen ook uiteindelijk bij u terecht.
U krijgt nog een mail daarover.

En er komt een pagina
waar alle vragen beantwoord zullen worden.

Mocht u technische problemen hebben
waardoor u deze uitzending niet kunt zien...

dan kunt u rechtsboven
op het tabblad 'help' drukken.

Dan ziet u daar de frequently asked questions...

over problemen met het afspelen,
met geluid of beeld.

Hopelijk ziet u dan vervolgens wel
deze uitzending.

Kunt u het niet live zien,
of niet op de goede manier...

dan kunt u het altijd na afloop
nog terugkijken.

Deze uitzending, dit webinar,
is in drie delen opgeknipt.

Ten eerste behandelen we
het onderdeel e-health...

ten tweede het onderdeel preventie
en als laatste samenwerking.

Om elk van deze onderdelen te beginnen
stel ik u een vraag.

Die kunt u live beantwoorden.

We hebben een poll.
Die kunt u met ja of nee beantwoorden.

Die komt vol in uw beeld te staan.
Zodra u heeft geantwoord, is hij weer weg.

Het is in uw eigen belang om te antwoorden.
Dan kunt u genieten van de rest van het webinar.

Om maar meteen te beginnen
met het eerste onderwerp, e-health:

Digitale zorg heeft tijdens de coronaperiode
een enorme vlucht genomen.

We gingen massaal van face-to-face zorg
naar zorg op afstand.

Ik ben benieuwd hoe u als kijker
die digitale zorg ervaart.

Ik heb daarom ook een poll voor u,
en die heet:

Zijn slimme zorg en e-health de nieuwe norm?

U kunt deze poll beantwoorden.
Hij staat nu in uw player.

Ik ben benieuwd wat u daarvan vindt.

Ondertussen gaan wij alvast beginnen
met onze gasten van vandaag.

Ten eerste Danka.
Welkom. Leuk dat je hier bent.

Hoe heb jij als huisarts
de digitale zorg ingezet in de coronatijd?

Ik denk allereerst dat corona een katalysator
is geweest voor de digitalisering.

Dat is al heel mooi. Veel projecten
kwamen eerder moeilijk van de grond.

Onder het mom van patiëntveiligheid
en zorgvuldigheid strandden veel projecten...

of werden ze op de lange baan geschoven.

Voor zorgverleners en iedereen in de zorg
moet het zelfvertrouwen geven...

dat het nu gelukt is in korte tijd om creatief
en innovatief te zijn en dingen op poten te zetten.

Een voorbeeld van een heel succesvol project
is spreekuur.nl.

Ik werk vaak op de huisartsenpost in Amersfoort.

Vanaf het begin
hebben wij daar spreekuur.nl ingezet.

Dat is een manier voor mensen
om zorg te krijgen via een chat of beeldbellen.

Soms is er alleen maar een foto
en kun je op afstand gauw hulp krijgen.

Zeker voor die regio geldt dat mensen vaak
ver moeten rijden naar de huisartsenpost...

en soms twee uur in de wachtkamer
moesten zitten.

Voor patiënten was het duidelijk
een heel groot voordeel.

We hebben gezegd
dat we in ieder geval tot het eind van het jaar...

met spreekuur.nl blijven doorgaan
omdat het echt een succes is.

Dat is een voorbeeld
waarin het heel goed gelukt is.

In de dagpraktijken zag je ook... Ik werk zelf
als waarnemer op verschillende plekken.

Het was heel verschillend.
De ene praktijk was vooruitstrevend...

en de andere deed
behalve telefonische afspraken weinig extra's.

Je merkt nu de crisis weer wegebt...

dat de reflex om alles weer
fysiek in te plannen wel bestaat.

Bij wie is die reflex eigenlijk?

Onder anderen bij doktersassistentes.

Die denken: Het kan weer,
dus waarom zouden we digitale zorg leveren?

En het triagesysteem dat we nu hebben is
niet gemaakt voor het onderscheid wel of geen...

We zeggen vaak: Moet iemand nu gezien worden
of kan het binnen drie dagen?

Moet het binnen een uur of binnen drie uur?

Maar we hebben niet duidelijk de afspraak
over wanneer het digitaal kan of fysiek moet.

Het is heel belangrijk
dat we daarnaar gaan kijken.

Maar heb je de afgelopen maanden niet ervaren
wanneer het fysiek moet of digitaal kan?

Ja, in het begin moest het allemaal op afstand.
We hadden niet veel keus.

Alleen als het echt spoed was,
zagen we iemand fysiek.

Dat is niet altijd goed geweest.
Veel mensen hebben er kritiek op geleverd.

Alleen, nu heb je de kans om te kiezen.

Dan moet je wel weten
wanneer je waarvoor kunt kiezen.

Het moet ook een duidelijke plek in de agenda
hebben voor een huisarts of specialist.

Het moet geen ondergeschoven kindje zijn.
Er moet gewoon tien minuten voor staan.

Mensen moeten weten: Op dat moment
heb ik een belafspraak met mijn huisarts.

En niet ergens tussen één en vijf, want dan
zal het nooit serieus van de grond komen.

Dus er moet een duidelijk moment zijn
waarop er gebeld wordt.

De afspraak waarop je normaal
in de wachtkamer wacht...

die tijdspanne heb je ook nodig
om gebeld te worden.

Als dat dat erg losgelaten wordt,
wordt het geen succes.

Nee, dan kiezen mensen daar niet voor.

Ze willen precies weten wanneer de afspraak is
en dan op die manier geholpen worden.

Ja. dank je wel.

Sophie, welke successen heb jij gezien?

Jij kijkt er natuurlijk heel anders naar
als bestuurdersadviseur en interim-kracht.

Ja. Ik vind het wel gek
dat we überhaupt nog van e-health spreken.

Ik geef ook geen e-advies, en toch heb ik
heel veel online gedaan de laatste tijd.

Ik maak daar ook geen onderscheid in.

Ik vind dat e-health een onderdeel kan zijn
van onze normale dienstverlening in de zorg.

Dat hebben we de afgelopen maanden
ook bewezen.

Waarom gaan we daar niet mee door?

Dat betekent ook dat ik eigenlijk denk...

dat elke zorginstelling de randvoorwaarden
zou moeten kunnen creëren...

zodat professionals de keuze kunnen maken
wat de beste zorg is om te verlenen...

net als bij alle andere vormen van zorg.
Daar hoort e-health ook bij als optie.

Je moet zorgen dat die optie mogelijk is,
dat daar kansen voor zijn.

Ik heb als interim-directiesecretaris
bij digitaal ziekenhuis Ksyos gewerkt.

Dat is een iets andere vorm van e-health
dan wat jij omschrijft, Danka.

Wat je daar ziet, is dat de huisarts makkelijk
in contact kan komen met de dermatoloog...

op het moment dat iemand komt
met een verdacht plekje op de huid.

Door dat overleg tussen de huisarts
en de dermatoloog...

hoeven veel minder doorverwijzingen
te worden gedaan naar het ziekenhuis...

omdat de dermatoloog kan zeggen:
In dit geval is er niets aan de hand.

Of de huisarts kan zeggen:
Kijk daar eens naar.

En het voordeel is dat de huisarts
dat ook meeneemt...

en het de volgende keer zelf kan doen,
dus je leert er ook nog van.

Dat is wel mooi, want dan heb je zelfs twee pijlers
van De Juiste Zorg op de Juiste Plek ineen.

En digitalisering, én samenwerking, misschien
niet domeinoverstijgend, maar wel in de keten.

Ja, en ik denk dat er ook vormen van zorg zijn
waarbij fysiek contact wel nodig is.

Dat het onderscheid gemaakt kan worden
en professionals die ruimte hebben...

is volgens mij heel belangrijk.
Een tweede toepassing die ik wel mooi vind:

Ik werk als jurist bij Therapieland
als een van mijn projecten.

Die doen ook veel aan preventie met e-health.

Bijvoorbeeld dat je in een organisatie
een module hebt...

waardoor medewerkers anoniem
een stresstest kunnen doen...

of kunnen kijken
hoe het met hun gezondheid is.

Dat is natuurlijk waar e-health zich goed
voor leent ten opzichte van normale zorg.

Je hoeft niet aan de bel te trekken
of een afspraak te maken met een arts.

Je kunt gewoon online anoniem zoiets doen.

Is dat in de afgelopen maanden vaker gebruikt?
-Ja.

Is er een enorme piek geweest...

Ik denk dat er al één stap is gezet doordat je
niet het eerste consult fysiek moet hebben.

Dat was voor corona zo.

Tweede stap is dat misschien niet altijd
een arts nodig hebt...

en ook preventief al met e-health kunt werken.

Dat is in ontwikkeling,
maar daar zijn nog grote stappen in te zetten.

Ondertussen hebben al een heleboel mensen
gereageerd op de poll.

De poll: Zijn slimme zorg en e-health
de nieuwe norm?

Je ziet dat 76 procent van de mensen
dit beaamt en 24 procent niet.

Zeg maar drie kwart tegen een kwart.
Hoe staan jullie daar tegenover?

Ja, Sophie?

Niet voor complexe zorg waarbij je iemand echt
moet zien om te beoordelen wat de beste zorg is.

Maar ik denk dat het complementair
aan elkaar kan zijn.

Dus e-health zeker nieuwe norm,
als een van de opties om goede zorg te leveren.

Ik denk vooral de laag-complexe vragen,
die makkelijk online kunnen worden afgehandeld...

of in het geval het lastig is
voor mensen om ergens te komen...

dat je dit alternatief kunt bieden.

En Danka?

Ik denk dat het juist voor mensen
met een chronische aandoening goed kan zijn.

Je kunt een app hebben waarbij mensen
zelf hun suikers kunnen bijhouden.

Vroeger had je die boekjes waarin je
op bepaalde tijdstippen suikers moest noteren.

Maar de jongere generatie zegt:
Ik scan dat met m'n telefoon.

Daar heb ik dat lijstje in.
Dat wil ik in een app zetten.

Dan wil ik toegang geven aan een huisarts,
diëtist of specialist om die gegevens te zien.

Idealiter zou het zo zijn dat die ook
met elkaar kunnen communiceren...

met de patiënt
in plaats van over de patiënt.

Nu hebben we overleg over iemand
en koppel ik dat terug.

Maar dan kan een patiënt veel meer de regie
houden en kan de arts een coach zijn.

Dat zou de ideale wereld zijn.

Dat is voor veel artsen prettig,
maar heeft ook voor veel patiënten de toekomst.

Leuk om daar even over verder te gaan. Er is
een vraag binnengekomen van Quinta Ansem.

Die reageert op jou, Sophie. Ze zegt:

Hoezo de professional de keus geven wat goede
zorg zou zijn? Waar is de wens van de klant?

Ja, ik zou ook zeker zeggen:
in samenspraak met de klant.

Soms is er niet eens een arts, wat ik net zei.

Je kunt ook een klant direct toegang geven
tot bepaalde modules van zorg.

Maar ik denk wel dat het voor patiënten,
voor klanten, voor cliënten, bewoners...

ook prettig is
om de mening van de arts te hebben.

Soms is die interactie wel belangrijk.
-Jazeker.

Wat je toch heel vaak merkt...

zowel bij de huisarts als bij zorgorganisaties
in de tweede lijn of in de ouderenzorg...

is dat de patiënt heel graag aan de slag wil
met digitalisering.

Maar uiteindelijk lukt het toch niet...

omdat de medewerkers er nog niet
goed in geschoold zijn of het niet willen.

Misschien willen ze wel, maar zijn er geen
mogelijkheden. Ze zien veel beren op de weg.

Wat zouden we aan die cultuurverandering
moeten doen...

om dit nu blijvend te laten vliegen?
Misschien eerst Danka.

Dat is wel iets wat ik herken.

Heel veel artsen,
maar ook andere professionals in de zorg...

zetten de hakken in het zand voor het onbekende.
Wat de boer niet kent, dat eet hij niet.

Ze denken: Het gaat goed zo
en we kunnen zo verdergaan.

Maar als je vanuit het grotere plaatje kijkt,
gaat het niet goed.

We hebben een te hoge druk op de zorg
en hebben manieren nodig om die te verlichten.

Ik denk dat mensen vooral niet goed weten
hoe dat dan moet.

Daarnaast speelt geld een rol,
zoals bij alles in de zorg.

Er was nooit duidelijkheid over de financiering
van die consulten of zorg op afstand.

Wie gaat dat betalen? Krijg ik dan nog wel
hetzelfde als wanneer iemand voor mij zit?

Het is belangrijk dat daar duidelijke afspraken
over komen met de zorgverzekeraars.

Die afspraken zijn er voor een groot deel
in korte tijd gekomen.

Dat zijn echt dingen die we willen behouden
uit het afgelopen trimester of half jaar.

Maar je moet het toch nog breder maken.

Wat nou als je iemand begeleidt in een app,
wat ik net zei...

en je spendeert daar een kwartier aan,
hoe ga je dat dan bekostigen?

Ga je dan doorgeven dat je die tijd hebt besteed?
Hoe moet je daar vorm aan geven?

Dat is heel belangrijk.
Voor veel mensen is dat een reden om te zeggen:

Ik doe het fysiek,
want dan weet ik precies wat ik verdien.

Nu hebben we het over de artsen
en de mensen op de werkvloer.

Hoe kun je daar bestuurlijk wat mee doen?
Kun jij daar meer over vertellen, Sophie?

Ja, ik denk dat het een bestuurlijke keuze is
om het mogelijk te maken in je organisatie.

Het is belangrijk dat je als bestuurder
en als manager...

die ruimte biedt aan professionals
om die keuze te maken.

Dat kan door te kijken wat er allemaal
op de markt is en daar keuzes in te maken...

in samenspraak met je professionals.

Ik denk dat zorggebruikers hier ook
een belangrijke rol in hebben.

Die kunnen ook gewoon afdwingen
dat ze de mogelijkheid hebben voor digitale zorg.

Ik zou hen ook willen aanmoedigen
om dat te doen.

Ja, dat is meteen
een heel mooi bruggetje naar de volgende.

Dit is meneer of mevrouw van Delden.

Die vraagt: Voor kwetsbare oudere patiënten
is e-health wel een grote stap.

Hoe komen we ze tegemoet?

Is een van jullie daar...
Sophie, zou je daar iets over kunnen zeggen?

Ik ben momenteel
bij twee ouderenzorginstellingen werkzaam.

Ik heb ook heel weinig toepassingen
van digitale zorg gezien.

Misschien is het ook een grote stap.

Aan de andere kant zie je ook dat in coronatijd
aandacht werd besteed aan mensen het leren...

en dat het dan best te doen is.

Het is natuurlijk ook zo dat er steeds meer
generaties wel mee zijn opgegroeid...

of in ieder geval contact hebben
met hun kleinkinderen via digitale wegen.

Dus ik vind dat niet een valide excuus.

Misschien geldt dat voor een deel, maar
het geldt ook voor een heel groot gedeelte niet.

Laten we hen verder helpen en de mensen
die face-to-face contact willen dat ook bieden.

En er zijn ook nog
goede technische oplossingen mogelijk...

al is het maar een telefoon met grotere knoppen
of een groter beeldscherm...

waardoor het makkelijker is
om het wel te gebruiken.

Ja, een voorbeeld: Mijn vader is zwaar dement.

Toen ik als enige bezoeker
weer bij hem mocht komen...

heb ik samen met hem gebeeldbeld.

Hij kan dat niet meer, maar dan kun je daarmee
toch op afstand meer mensen toelaten tot hem.

Je kunt daar ook als mantelzorger of familie
natuurlijk een rol in spelen.

Even als afsluitende vraag
van het eerste onderdeel:

Hoe zien jullie die digitalisering verdergaan?

Is het echt iets waar we nog heel hard
aan moeten trekken de komende periode...

of denk je: Het kantelpunt is nu wel bereikt?
Danka.

Ik denk dat de bewustwording er is.
We zien dat het de toekomst heeft.

Ik denk dat dat heel belangrijk is.

De wil is er ook.

Veel technische bedrijven willen graag
daarin springen en dingen ontwikkelen.

Maar de patiëntveiligheid en de zorgvuldigheid...

die belangrijk zijn voor deze apps
en de databeveiliging...

maken dat het wat langer duurt
dan je misschien zelf zou willen.

Maar ik denk dat bij een groep patiënten
en bij behandelaars de wil er is.

Ik hoop ten eerste dat we gaan vasthouden
wat we tijdens de crisis hebben opgezet.

En ten tweede
dat we het langzaam blijven uitbreiden.

Ja. En Sophie?

Ik zou zeggen: Morgen of vandaag beginnen
en doen wat je al kunt doen.

Misschien kun je nog niet alles digitaal,
maar je kunt zeker iets.

Zo bouw je het op en bouw je het uit.

Dadelijk is er geen onderscheid meer
tussen e-health en health.

Dat zou mooi zijn.

Dat is in ieder geval het einde
van het eerste onderdeel van dit webinar.

Ik blijf u graag oproepen om uw vragen
in te sturen voor Danka en Sophie.

Maar ook als u vragen heeft
over het programma kunt u die stellen.

Sommige vragen komen in de uitzending terecht,
maar we proberen alle vragen te beantwoorden.

Dus als u met een vraag zit,
dan horen wij het graag.

Dan gaan we verder met het tweede onderdeel.
Dat is het onderdeel preventie.

De zorg gaat niet alleen over beter maken,
maar ook over het voorkomen van zorg.

Dat werd tijdens de coronacrisis
flink uitvergroot...

want het bleek dat mensen
die overgewicht hadden...

80 procent meer kans hadden
om op de IC terecht te komen.

Ik ben benieuwd hoe u denkt over preventie.
Het kan van alles zijn:

Hoe moeten we het bekostigen? Hoe moeten we
het onder de mensen krijgen? Wat is er mogelijk?

Maar één centrale vraag:
Is dit het moment om preventie...

Er staat hier 'te voorkomen',
maar zo bedoelen we dat niet.

Om de zorg te voorkomen,
dus om van preventie een groter punt te maken?

Ik zet 'm weer in uw player,
dan kunt u 'm beantwoorden.

Is dit het moment om preventie groot te maken
en zorg te voorkomen?

Dus niet preventie te voorkomen,
maar zorg te voorkomen.

We zien uw antwoorden graag tegemoet.

Dus is dit A: Ja, dit is het moment,
we hebben het momentum te pakken...

of B: Nee, dit is niet het moment.

Terwijl de antwoorden binnenkomen,
ga ik eventjes weer naar jullie.

Danka, zie je al goede voorbeelden
van preventieprojecten of -interventies...

of van integratie van preventie en zorg?

Zie je die nu ook sterker naar boven komen
of is dat heel anders in de praktijk?

Ik moet je corrigeren,
want je zei iets over die 80 procent.

Eigenlijk heeft van de patiënten met corona
op de IC 80 procent overgewicht.

Dat is wel een belangrijk onderscheid.

Op de camera's die met name op de ic's filmden,
zag je vaak heel zwaarlijvige mensen.

Dat heeft wel
een nationale wake-upcall veroorzaakt.

In de praktijk zag ik dat mensen gingen denken:
Hoe kan ik gezonder leven?

Hoe kan ik hulp krijgen bij stoppen met roken?

Mensen stelden vragen over hun voeding:
Is een croissantje eigenlijk wel gezond?

Nee, dat is niet zo gezond.
Er zit veel suiker en vet in.

Dus op die manier was er bewustwording.

Om op jouw vraag terug te komen:
Projecten waren er ook al voor corona.

Eigenlijk best veel.
Een groot deel was ongefinancierd.

Het werd niet door de zorgverzekeraar betaald.

In Nijkerk, waar ik een tijd heb gewerkt,
deden fysiotherapeuten wandelprojecten...

waarbij ze elke week een uur
gingen wandelen met mensen.

Dat was vaak heel goed
voor hun mentale en fysieke gezondheid.

Veel van die mensen hadden misschien
ook wat minder sociale contacten.

Die mensen betaalden
tweeënhalve euro per maand.

Die fysiotherapeuten deden het eigenlijk
vanuit een gevoel van goed doen.

Terwijl, als je nagaat...
-Je kon er niks van kopen.

Terwijl we allemaal weten
hoe goed dat eigenlijk voor die mensen is.

Als je kijkt naar de zorgkosten elk jaar...

gaat van de 80 miljard
maar 2 miljard naar preventie.

Dan denk ik wel: Hoe kan dat nou?
Waarom is dat zo lastig?

Ik denk dat er twee belangrijke zaken moeten
worden getackeld voor de preventieve zorg...

wil je dat sterker op de kaart zetten.
Een daarvan is kennisoverdracht.

Als er in Duitsland een mooi onderzoek is
naar een nieuw medicijn voor kanker...

komt het in een blad met een hoge impactfactor,
zoals The Lancet of New England of JAMA.

Dan leest een oncoloog in Amerika dat en denkt:
Dat is interessant voor mijn patiënten.

Dat is een internationale verdeling van kennis.
Dat is ook mooi.

Dat is de reden waarom we wetenschap doen
en waarom we die bladen hebben.

Maar voor preventieve zorg...
Er zijn ontzettend veel mooie projecten gedaan.

Maar we weten het niet zo goed van elkaar.
Internationaal al helemaal niet.

Wordt er geen onderzoek naar gedaan
of wordt er niet over gepubliceerd?

Er wordt niet over gepubliceerd.
Je kunt je afvragen waarom dat zo is.

Mensen kunnen een beetje negatief zeggen:

Het is omdat de farmaceutische industrie
er niets aan verdient en zij sponsoren die bladen.

Maar het heeft ook met onszelf te maken.
Als behandelaar geven we het geen prioriteit.

Daar moeten we heel goed naar kijken.

En het andere,
om terug te komen op die bekostiging:

Er is geen integrale manier van bekostiging
van preventieve zorg.

Het is ook lastig omdat de kosten en baten
niet bij dezelfde persoon liggen...

en over een heel lange tijd gaan.

Kijk naar de projecten van zorgverzekeraars,
die er heus wel zijn...

over meer beweging voor kinderen
of gezonde voeding voor ouderen.

Dat is voor een groep, niet allemaal hun klanten.
Dat maakt het ingewikkeld.

Ik denk dat
als je kijkt naar een rol voor de overheid...

dat de overheid hier
echt een rol in moet gaan spelen...

om die preventieve zorg
meer op de kaart te zetten.

Omdat het preconcurrentieel opgepakt moet
worden en het niet in ons huidige stelsel past.

Mooi gezegd. Ja, dat denk ik.
-Oké.

Sophie, hoe kunnen bestuurders en zorgverleners
een actieve bijdrage leven aan preventie?

Dat woord kennisoverdracht triggert mij wel,
en ik wil wel een bekentenis doen:

Ik heb twee kleine kinderen.

Ik weet het niet, jij zal het misschien niet
herkennen, of jij het herkent, Simon...

maar, jij hebt er drie...

dat ik in de vijf jaar dat ik die kinderen heb
wel vijftien keer naar de huisarts ben geweest.

Tot ik onlangs een cursus kinder-EHBO
heb gedaan en dacht:

Oké, als ik had geweten
hoe die vinger eruit hoort te zien...

en wat je kunt doen nadat ie tussen een deur komt
of wat je kunt doen als je kind valt...

dan had mij dat dertien keer huisarts bespaard.

En dat terwijl ik ben opgegroeid in
een huisartsenpraktijk, m'n vader was huisarts...

dus je zou zeggen:
Misschien heb ik toch wat kennis meegekregen.

Maar eigenlijk vind ik het gek,
als ik daarover nadenk...

dat wij zo weinig kennis hebben over het medische
en dat dat niet normaal is.

Dus ik zou zeggen: Waarom ga je
geen gezondheid op school geven als vak?

Het tweede is dat ik denk,
omdat de zorg zo'n belangrijke sector is...

waarom doen we niet meer met maatschappelijke
stages, dat mensen de zorg leren kennen.

Ik heb op m'n zestiende in de thuiszorg gewerkt...

en dat is een heel interessante ervaring
om op te doen.

Het helpt bovendien met de eenzaamheid van
ouderen, dat er mensen over de vloer komen.

Dan kun je zeggen:
Dat moet de overheid doen...

maar ik denk dus
dat je dat als zorginstelling morgen kun initiëren.

Ga eens kijken in je buurt, in je wijk, in je regio
wat je kunt doen aan dit soort initiatieven...

wie je kunt voorlichten, zodat de kennis
niet alleen bij de artsen en zorgverleners is...

maar ook gewoon bij leken zoals ik.
-Ja.

Ik kan je helemaal ondersteunen
in jouw bekentenis.

Ik ben ook ettelijke keren bij de huisarts geweest
waarvan je achteraf dacht: Was dat nou nodig?

Soms wel, maar vaak ook niet.

Dan is het voor een gevoel van zekerheid
dat je er toch naartoe gaat...

terwijl het eigenlijk niet nodig is
en dus geld kost.

Ja, en daar kan, trouwens nog even aanvullend,
de verzekeraar natuurlijk ook in ondersteunen...

door te zeggen: Op het moment dat je zwanger
bent, krijg je een gratis kinder-EHBO-cursus.

Het levert niet direct wat op,
maar het levert je in de komende jaren...

misschien een besparing
van tien doktersbezoekjes op.

Ja, dat is een goede.

Ondertussen hebben heel veel mensen
op de poll laten weten wat zij ervan vinden.

Dit is het moment om preventie
een kans te geven...

om te voorkomen dat mensen
in de zorg terechtkomen.

85% zegt ja, en 15% zegt nee.

Heel goed dat u daar
een duidelijke mening over hebt.

Ik ben heel benieuwd.
Vinden jullie dit ook? Is dit het momentum?

Dat was het al tien jaar geleden.

Dat zeg je wel, dat het er al tien jaar geleden was,
maar tot nu toe zijn er heel veel projecten...

niet van de grond gekomen,
of in ieder geval niet opgeschaald.

Dus misschien moeten we hier
het momentum van maken.

Absoluut.
-Ja?

En jij bent het ermee eens?
-Ja, zeker.

Oké, ik heb een vraag van een kijker.

Freek van den Dungen zegt:

Preventie is een heel breed begrip.
Welk deel moeten we in het zorgveld oppakken?

Je zei net ook al: Er moet ook heel veel
bij de scholen terechtkomen.

Dus welk deel?
Is het voeding, sporten of ook andere zaken?

Heb jij daar een idee over, Sophie?

Wat ik zeg: Je kunt als zorg ook breder kijken
dan je eigen rol van puur bij de patiënt.

Dus ik denk dat daar ook een taak ligt
voor het zorgveld.

Maar aan de andere kant is het ook zo
dat heel veel naar het zorgdomein is verschoven.

Heel veel weg van bijvoorbeeld welzijnswerk
en dat soort zaken.

Terwijl je kunt zeggen: Het is goed
om veel breder bezig te zijn met gezondheid...

ook met geestelijke gezondheid,
maar ook met beweging inderdaad.

Dat zit ook op scholen, dus onderwijs
heeft daar ook een heel belangrijke rol in.

Welk onderdeel dan echt in de zorg? Dat zijn
zaken als eenzaamheid bij ouderen aanpakken.

Ook in samenspraak. Ik vind dat die domeinen
veel minder gescheiden horen te worden...

en dat je als zorg ook kunt kijken:
Wat kan ik samen met anderen doen?

Waar kan ik anderen in enthousiasmeren
om dit op te pakken?

En met welke initiatieven kan ik meehelpen
of ondersteunen?

Dus die domeinen wat minder strikt scheiden.
-Ja.

Een andere vraag, van Hanneke Witgen.
Ik denk dat het 'n goede vraag is voor jou, Danka:

Hoe kunnen we die bewustwording bij de patiënt
vergroten zonder preventie te medicaliseren?

Dat is wel een heel mooie vraag.

Hoe ga je dat...
Ik denk dat...

Als huisarts vind ik het vaak heel lastig,
omdat als iemand komt voor een bepaalde klacht...

dan signaleer je soms ook al wel
een ongezond leefpatroon. Dan bedoel ik:

Als een kind komt met astmatische klachten en er
zitten ouders bij waarvan de jas stinkt naar rook...

dan weet je: Dat kind zit eigenlijk de hele dag
in een soort van rokershol, qua stoffen.

Of als een kind komt met een gekneusde vinger,
maar je ziet ook meteen: Die heeft overgewicht.

Dan wil je dat eigenlijk bespreken.
Je wilt dat aankaarten.

Maar je wilt ook niemand voor het hoofd stoten.
Dat vind ik altijd heel lastig.

En het lastige is ook nog eens een keer
dat je maar tien minuten hebt.

Dus ik denk dat als je wilt...

dat je in ieder geval meehelpt
aan die bewustwording...

dan zal je in de eerste lijn meer tijd
moeten krijgen voor preventieve zorg.

Dat hoeft dus niet per se te zijn van:
U gaat nu in dit programma meedraaien.

Maar ook benoemen:
Ik zie dat hij best wel zwaar is...

zijn er lastige punten met eten?

Zijn er redenen waarom het sporten niet lukt? Of
hebben jullie een abonnement bij een sportschool?

Zit hij op voetbal? En dan blijkt soms
dat het financieel heel lastig is.

Dan kun je mensen helpen via het buurtteam,
via het gemeenteloket...

om financiële ondersteuning te krijgen
voor een plek in een voetbalteam.

Ik noem maar even wat op.
Het zijn dingen waarbij je kunt helpen...

maar je moet er wel de tijd voor hebben,
en dat maakt dat ik het lastig vind...

maar ik denk wel
dat je juist vanuit de eerste lijn...

dus huisartsen, maar ook fysiotherapeuten
en verloskundigen...

die moeten dingen signaleren en dan bespreken.

En het dan niet per se helemaal naar zich
toe trekken, maar mensen bewustmaken:

Ik zie dit. Hoe zit dat?

Dan kun je, zonder het meteen te medicaliseren,
de patiënt aan het denken zetten.

Wat jij zegt, is:
De zorgverlener, de huisarts...

moet een observerende, coachende
en ondersteunende rol hebben?

Dat allemaal tegelijk. Ja, ik denk wel
dat dat de toekomst gaat zijn. Ja.

Ik heb nog een laatste vraag over dit onderwerp
voordat we naar het derde onderdeel toegaan.

Een vraag voor Sophie,
die is gesteld door Elly Branderhorst.

Zij werkt als ergotherapeut
in een verpleeghuis in Brabant. Zij stelt:

In de afgelopen maanden zijn de wachtlijsten
voor opname in verpleeghuizen erg afgenomen.

Dus mensen willen eigenlijk graag langer thuis
wonen, dat zie je helemaal in een crisis...

en er zijn preventieprogramma's waardoor
mensen langer thuis kunnen blijven wonen.

Toch zie je vrij weinig van deze projecten
van de grond komen...

omdat er moeilijkheden zijn met de financiering,
denkt zij. Dus haar vraag is:

Welke mogelijkheden zijn er
voor de financiering van projecten...

gericht op preventie
van verpleeghuisopname van ouderen?

En zijn er kansen dat dit verder ontwikkeld wordt?

Het is een hele mond vol,
maar wat vind jij daarvan?

Het is een goede vraag, maar ik vraag me wel af
of je met financiering moet beginnen...

want ik denk dat je een heleboel kunt doen
om mensen langer thuis te houden.

Dat is ook bewezen, dat gebeurt ook,
zonder dat daarvoor geld nodig is.

En ik denk ook, als je goede ideeën hebt,
dan volgt de financiering daarop.

Dus je mag soms ook best bewijzen
dat het een goed idee is...

want inderdaad,
langere zorg thuis is de toekomst.

Je ziet de verzwaring van de zorgpakketten
in de ouderenzorginstellingen...

en je ziet ook dat mensen langer thuisblijven
en dat dat wat vraagt.

En wat dat vraagt, is bijvoorbeeld dat we
weer meer als gemeenschap gaan handelen.

Dat we meer omkijken naar onze buren.
Wat tijdens corona ook is gebeurd.

In mijn wijk waren er beertjes voor de ramen gezet
zodat kinderen een speurtocht konden doen.

Zo zijn er allemaal leuke ideeën,
maar ook briefjes door de bus:

Doe het briefje voor het raam als het goed gaat
of als het niet goed gaat...

en als we iets voor je kunnen doen.

Ik denk dat het dus ook vraagt
dat je voordat je naar financiering gaat kijken...

eerst kijkt naar: Wat kunnen wij zelf in onze buurt,
in onze omgeving al regelen voor elkaar?

Hoe kunnen we meer voor elkaar zorgen?

Want we gaan meer ouderen thuis krijgen
die kwetsbaar zijn en het niet alleen redden.

We hebben elkaar dus nodig.

Zeker in de komende tijd waarin financiering toch
een schaars begrip wordt...

is het goed om te kijken naar de kleine dingen
die je kunt doen voor de preventie...

zodat je geen grote uitgaven
hoeft te doen in de zorg.

Ja, en uiteindelijk, als je daarmee zorgkosten
bespaart, dan kun je nadenken over:

Waar gaan we die kosten dan voor inzetten?
Dus ik denk dat je het zo kunt zien...

maar liever redeneren vanuit het idee
dan vanuit de financiering, wat mij betreft.

Oké, helder antwoord.

Dan zijn we bij het einde gekomen
van het tweede onderdeel van dit webinar.

Blijf die vragen insturen, het zijn mooie vragen,
ik kan ze helaas niet allemaal live beantwoorden...

of laten beantwoorden
door de dames bij mij aan tafel.

Het laatste thema waar we het over gaan hebben:
samenwerken.

Netwerkzorg heeft de toekomst.
Er zijn veel goede initiatieven...

maar in de praktijk blijkt het complex om over de
grenzen van instellingen heen samen te werken.

Juist in die tijden van crisis zijn er
heel veel mooie samenwerkingen ontstaan.

Tegelijkertijd, nu die eerste golf van corona
voorbij is, redelijk op z'n eind loopt...

zie je ook weer dat mensen terug in hun oude
gewoonten schieten. Mensen en organisaties.

De poll die ik voor u heb,
waar u ja of nee op kunt antwoorden, is:

Is regionale samenwerking noodzakelijk...

om de zorg doelmatiger
en dichter bij de burger te organiseren?

Ik laat 'm aan u zien en u kunt nu weer stemmen.
Antwoord A is ja en antwoord B is nee.

Dan gaan we eerst weer naar jullie.

Danka, samenwerken in de regio
om de patiënt te helpen, hoe doe je dat?

In de crisis zag je dat het ineens een vlucht nam.

Een voorbeeld vanuit de huisartsenpraktijk is
bijvoorbeeld het luchtwegspreekuur.

Op een gegeven moment wisten we:

We kunnen niet mensen met hoestklachten
en koorts, mogelijk corona, op de praktijk zien...

want daar zien we ook kwetsbare mensen.
Dus dat moeten we anders organiseren.

Toen gingen we met elkaar in gesprek, praktijken
die eerder helemaal niet veel samenwerkten...

of die juist vrij ver van elkaar af stonden,
misschien zelfs concurrenten van elkaar waren...

gingen samenwerken om op de
luchtwegspreekuren patiënten te zien van elkaar.

Dus dat vond ik wel een heel mooi verschijnsel.

Veel waarnemers, zoals ik, werden gevraagd
om dat dan te runnen.

Dus dat is, denk ik, een mooi voorbeeld,
maar het is ook, wat jij zegt...

nu met het rustiger worden van de coronacrisis
zie je dat wat kikkers uit de emmer springen...

en zeggen: Ja, zoveel patiënten
vanuit mijn praktijk komen hier niet.

Ik moet meer zien voor anderen,
dat vind ik zonde, dan doe ik liever een visite.

En dat is jammer, want als er
een tweede golf komt, dan staat het al.

Dan hebben we die luchtwegspreekuren
al georganiseerd...

en hoeven we niet weer bij nul te beginnen.
-Is dat zo erg dan dat mensen zeggen:

We gaan nu weer terug
naar die traditionele functie van de huisarts...

en dat is juist dat de huisarts
eigenlijk overal wel wat van afweet...

en niet heel erg gespecialiseerd is
in bijvoorbeeld luchtweginfecties?

Dat is ook niet het idee daarvan. Het is meer
dat je ziet dat één huisarts van één praktijk...

bijvoorbeeld op maandagmiddag
het luchtwegspreekuur draait...

en van een andere praktijk op dinsdagmiddag,
en weer een ander op woensdagmiddag...

maar dan wel de patiënten
van al die praktijken ziet op die locatie.

Dus je houdt dan feeling met corona
en überhaupt luchtwegklachten...

maar je ziet ook de rest van je patiënten.

Maar het betekent wel,
zeker als je kleinere praktijken hebt...

dat je 's middags je spreekuur moet dichtgooien.
Dat is natuurlijk de balans.

Als daar heel veel werkdruk ligt, en jij zit
op je luchtwegspreekuur er komt niemand...

of: We hebben nu een of twee patiënten.
Dan is dat een beetje zonde.

Dus dat is waar de schoen nu wringt.

Een ander voorbeeld is in de ziekenhuizen...

dat je zag dat het samenwerken
echt boven marktwerking ging.

Dus dat we in een keer zagen dat de patiënten
werden verdeeld over de ziekenhuizen...

maar zelfs het personeel werd verdeeld
over de ziekenhuizen.

Terwijl de marktwerking eigenlijk geen rol speelde,
dus de concurrentie was even niet belangrijk...

blijkt dat we juist efficiënter gingen werken
en doelmatiger en al die mooie termen.

Dus dat is ook heel mooi om te zien...

dat er zeker ook nog een orgaan is van bovenaf
dat het coördineert.

Dat is een heel mooi leermoment geweest
voor ons om te zeggen:

Misschien moeten we dat ook
op andere manieren in de zorg implementeren...

want dat werkte dus kennelijk goed.
-Ja, en er wordt nu ook naar gekeken...

om meer in de samenwerking te zitten
in plaats van marktwerking.

Sophie, jij hebt de afgelopen tijd heel mooie
voorbeelden gezien van samenwerking.

Je hebt er al een paar genoemd
op het gebied van digitale zorg...

waarbij die samenwerking in de keten plaatsvond.

Heb je nog zo'n mooi voorbeeld en wat is er van
belang om die lijn door te trekken na de crisis?

Ook voor de coronacrisis werd mij weleens
gevraagd: Hoe organiseer ik samenwerking?

Als vraag, als adviesvraag.
Dan denk ik: Waar gaat het je nou om?

Gaat het om samenwerken of gaat het
om waarde toevoegen voor de zorggebruiker?

In de corona zag je: Samenwerken was helemaal
geen doel. Het doel was om corona te bestrijden.

Ik denk als we dat soort doelen vasthouden
en niet kijken naar:

Hoe moeten we samenwerken?
Hoe organiseren we het juridisch?

Dan komen we veel verder.
Wat ik zie...

Ik kom natuurlijk op een heleboel plekken in
de zorg en dat is hartstikke mooi en inspirerend...

want je hebt vaak heel goede voorbeelden, en
mensen hebben niet door dat het inspirerend is...

omdat zij het zien als normaal, dat is hun werk.

Een heel klein voorbeeld:
In de ouderenzorginstelling...

waar ze een collage maken met het levensverhaal
van een cliënt die dement is...

zodat iedereen die binnenkomt, ook als het
een stagiaire of invalkracht is, gewoon ziet:

Ik kan iets vragen over het hondje
van meneer of mevrouw.

Dat je meteen die band hebt.
Een ander voorbeeld is organisatie Part-up...

die niet in functies denkt maar in rollen,
en bijvoorbeeld kijkt:

Als je op de IC werkt, dan heb je
ook te maken met de mobiliteit van patiënten...

en hoe regel je daar dingen voor?

Is dat de taak van de IC-arts, of is dat een taak
die je ook ergens anders kan leggen?

En als je veel meer die rollen ontleedt, en kijkt:
Wie vindt het leuk om zo'n rol te nemen?

Dan kun je heel veel meer gebruik maken
van de kracht van mensen...

en het werk ook leuker maken.

En ik denk dat je dan ook veel meer
organisatieoverstijgend gaat denken...

want als we kijken naar wat in corona
nog onvoldoende is benut...

en waar we van kunnen leren...

is dat er enorm veel mensen thuiszaten
in een niet cruciaal beroep die zeiden:

Ik wil m'n steentje bijdragen. En daar hebben we
nauwelijks gebruik van kunnen maken.

We hebben natuurlijk wel extra handen
voor de zorg gehad.

Een paar, maar niet het potentieel wat er lag.

Dus als we meer kijken naar wat we nodig hebben
en niet alleen naar welke functies we hebben...

en hoe we de zorg in de instelling organiseren...

dan hobbelt die samenwerking
er vanzelf achteraan.

Maar dan is het niet het doel, maar het middel
om de zorg goed te organiseren.

En die samenwerking in de regio,
dat is een vraag van Jan van den Beek:

Samenwerken in de regio betekent dat sommige
partijen meer gaan doen en andere minder.

Hoe zou je die partijen kunnen faciliteren
om toch het regiobelang...

boven het eigen organisatiebelang te stellen?
Dat is een goede vraag voor jou, Sophie.

Dat moeten ze eigenlijk, want ze houden zich
aan de Governancecode Zorg.

En uiteindelijk gaat het om maatschappelijk belang
dat je levert, daarom ben je een zorginstelling.

Dus het gaat niet eens om belangen in de regio,
het gaat om het belang voor de zorggebruiker...

wat ook regio-overstijgend kan zijn, dus ik denk
dat je niet anders kunt als zorginstelling.

Toch ook in de poll, waar u trouwens met 93%
overweldigend 'ja' hebt geantwoord op de vraag:

Is regionale samenwerking noodzakelijk...

om de zorg doelmatiger en dichter bij
de burger te organiseren?

Daarin komt dat regiobelang
toch wel heel erg naar voren.

Dus niet eens alleen het belang voor de patiënt,
maar ook om het in de regio te organiseren.

Daar zou je toch als verschillende organisaties
een verschillende rol in blijven pakken...

die niet altijd goed is
voor je eigen organisatie, toch?

Ja, en dat gebeurt ook.
Dat zie je ook op een heleboel plekken.

Vaak zijn ziekenhuizen daarin wel aanjager,
maar je ziet dat dat veel gebeurt.

Het enige waar ik wel toe wil oproepen is:

Verzand dan niet in alle soorten organisatievormen
die je daarmee moet creëren...

en dat je daar heel veel tijd aan kwijt bent.

Kijk hoe je waarde kunt toevoegen in die regio
en ga vanuit daar denken.

Oké. Danka, samenwerking in de regio,
dat betekent dus niet alleen tussen huisartsen...

maar ook met ziekenhuizen, met
ouderenzorginstellingen, met revalidatiecentra.

Heb jij dat in de afgelopen tijd echt
een enorme spectaculaire vlucht zien nemen...

of is dat eigenlijk een beetje gebleven
zoals het altijd was?

Jij zat in een regio waar het niet volop crisis was,
het was iets rustiger, denk ik?

We kregen ook behoorlijk wat patiënten
vanuit Noord-Brabant naar Utrecht toe.

Ook voor corona waren er best wel veel initiatieven
waarbij huisartsen bij een MDO...

bij een multidisciplinair overleg zit
met allerlei mensen...

bijvoorbeeld de mantelzorger van een patiënt
met dementie of met parkinson...

Ik noem maar even wat aandoeningen
die vaak meer zorg nodig hebben...

en waarbij je wel met z'n allen probeert te kijken:

Hoe kunnen we allemaal op dezelfde pagina
komen om het te organiseren?

Dus dat bestond eigenlijk wel. Ik had juist het idee
dat we door corona minder konden afspreken.

Dus dat het allemaal toch een beetje verwaterde.

Dus dat is dus ook een van de kritiekpunten
voor een eventuele tweede golf...

dat we die patiënten wel in het vizier houden,
dus dat we niet alleen denken aan:

Dat is een kwetsbare patiënt,
die moet geen corona krijgen...

maar dat we ons herinneren: We waren met
heel veel andere dingen bezig voor deze patiënt...

die ook belangrijk zijn. Dus dat we juist
met elkaar in gesprek blijven.

En dat hoeft niet elke keer zo'n MDO te zijn
waarbij je met elkaar aan tafel zit...

maar dat kan dus ook op een digitale manier,
via Zoom.

Dus ik hoop dat we dat
gewoon steeds meer blijven doen.

Je zag het nu al in de eerste lijn met name.

Dus bijvoorbeeld de diëtisten, met de
fysiotherapeut, de huisartsen, de mantelzorger...

soms met de thuiszorg erbij
of nog met een buurtteam.

Maar de specialisten, die ook vaak een heel
belangrijke rol spelen in 'n bepaalde behandeling...

zaten er minder snel bij.

Dat heeft natuurlijk te maken met het feit
dat zij in hun ziekenhuis werken.

Dat het voor hen lastiger is
om uit hun hok te komen.

Maar als je dat digitaliseert en je zit op Zoom,
dan moet dat ook gewoon kunnen.

Dan kunnen we dus die schotten
tussen de eerste en tweede lijn verwijderen.

Ik denk dat dat de toekomst is.
Dat we zo moeten blijven communiceren.

We komen bijna aan het einde van dit webinar.
Als ik jullie allebei nog de vraag stel:

Wat is nou dé les
uit de afgelopen maanden...

op het gebied van samenwerking of preventie
of e-health, je mag zelf kiezen.

Wat is de les die je meeneemt naar de toekomst?
Sophie?

Dat je eigenlijk vandaag kunt beginnen
met dingen zo te doen...

zoals je denkt dat het het beste is
voor goede zorg...

en dat je niet hoeft te wachten tot regels
anders zijn, systemen anders zijn...

of je organisatie je faciliteert.
Dus ik zou zeggen:

Denk al na over wat je morgen gaat doen
aan e-health, in de samenwerking...

hoe je de preventie gaat bevorderen. En dat kan
heel klein: Zet een fruitschaal op kantoor.

Hou het simpel. Maak het niet te ingewikkeld
en begin gewoon.

Heel goed.
Voordat ik bij jou kom, Danka...

dat is het mooie aan zo'n webinar
waar mensen vragen kunnen stellen.

Er is nog een vraag binnengekomen,
dus die nemen we nog snel even mee.

Wat is er, wat jullie betreft...

nog niet veranderd
in tegenstelling tot wat jullie hadden verwacht?

Dat is een heel moeilijke vraag misschien,
maar zijn er dingen waarvan jullie denken:

Dat had ik verwacht dat dat echt anders zou gaan.

Jij knikt heel hard ja, Sophie?
-Ja, meer waardering voor zorgverleners...

en -professionals. Ik dacht:
Daar hebben we zo'n slag gemaakt.

En dan zie je toch dat het in de praktijk weer
zo snel wegebt naar een paar keer applaus.

Ik denk, ook buiten corona: Waardering
voor het werk dat mensen in de zorg doen.

Gaan we over naar de zorgprofessional
aan de desk.

Voor mij, denk ik...

Dat ik toch had gehoopt of verwacht dat
die digitalisering meer een vlucht zou nemen...

en dat we niet, wat we nu wel zien,
voor een groot deel toch weer teruggaan...

naar de reflex van fysieke consulten
in praktijken, maar ook in ziekenhuizen.

Dat je toch weer ziet dat een follow-up van een
laparoscopie weer in het ziekenhuis plaatsvindt...

om even naar twee littekens te kijken,
terwijl je denkt:

We weten toch inmiddels dat dat niet meer hoeft?

Dat is een van de dingen waarvan ik denk:
Daar moeten we echt nog wel verder mee.

Deze vraag was trouwens van Ingeborg
van de Oord. Hartelijk dank voor je vraag.

En om dan toch nog af te sluiten bij jou, Danka...

dé les op dit gebied waar we het over
hebben gehad de afgelopen drie kwartier...

die jij meeneemt naar de toekomst?

De les is, denk ik, dat je merkt
dat onder zorgprofessionals...

enorme bereidheid is, enorme wil is
om het zorgsysteem te veranderen.

Dat vind ik heel mooi om te zien,
dat we met z'n allen weten:

Het pad waarop we nu zitten, leidt op den duur
tot het stijgen van de zorgkosten...

de kwaliteit van zorg wordt er niet beter van,
de wachtlijsten gaan alleen maar oplopen.

We zaten op een doodlopende weg.

Ik merk als ik met collega's praat
uit verschillende lijnen van de zorg...

dat iedereen zoiets voelt van:
Er moet wat veranderen.

Maar nu moeten we het nog doen.
Hoe gaat we dat dan doen?

Maar de wil is er en de bewustwording,
daar begint het natuurlijk mee.

Dat je even met z'n allen stilstaat en denkt:
Waar waren we de hele tijd zo druk mee?

En waarom doen we dat eigenlijk zo? Dat is
een van de positiefste dingen uit deze situatie.

Dank je wel, Sophie, dank je wel, Danka,
voor jullie komst vandaag naar de studio.

Daarmee zijn we ook aan het einde gekomen
van dit webinar...

maar niet voordat ik nog
een paar praktische punten heb.

U in ieder geval hartelijk dank voor het kijken.

U krijgt zo meteen in uw mailbox
een evaluatieformulier toegestuurd.

Daarin kunt u aangeven wat u goed vond
aan dit webinar, wat beter zou kunnen...

maar ook inhoudelijk, waar we het
nog meer over zouden kunnen hebben.

Dus ik zou u willen vragen
om die evaluatie in te sturen...

dan kunnen wij daarvan leren en dan zorgen wij
ervoor dat wij u nog beter kunnen informeren.

U kunt dit webinar terugkijken. In diezelfde mail
zal een link staan naar de pagina...

waar dit webinar geëmbed wordt,
dus daar kunt u het terugkijken.

Dan kunt u het ook aan collega's
of anderen doorsturen...

als u een interessant onderdeel heeft gezien.

En dat is ook de pagina waarop, niet meteen
na dit webinar, maar wel na verloop van tijd...

ook de antwoorden op de vragen
die u heeft ingestuurd komen...

die niet live in deze drie kwartier zijn beantwoord.

Eigenlijk wil ik u verder nog bedanken
voor het kijken en tot een volgende keer.

Tot ziens.