Schone Lucht Akkoord in Kampen: 'Schone lucht is preventieve gezondheidszorg’

“De gezondheid van mensen is essentieel. Dat is een belangrijke drijfveer voor mij”, verklaart wethouder Erik Faber van de gemeente Kampen de aansluiting van zijn gemeente bij het Schone Lucht Akkoord (SLA). In dit akkoord werken gemeenten en andere partijen aan thema’s als houtstook terugdringen, transport elektrificeren en de luchtkwaliteit monitoren en verbeteren.

Het Schone Lucht Akkoord stamt uit 2020 en heeft een uitvoeringsagenda die loopt tot 2030. Het doel is om de luchtkwaliteit in Nederland permanent te verbeteren. In het Schone Lucht Akkoord werken het ministerie van IenW, RIVM, Rijkswaterstaat, de provincies en de deelnemende gemeenten samen. Samen streven zij naar een gezondheidswinst van minimaal 50 procent in 2030 ten opzichte van 2016.

Maatregelen ontwikkelen om lucht gezonder te maken

De organisatie van het akkoord is vastgelegd in de uitvoeringsagenda. Centraal daarin staan de themagroepen. Hierin werken deelnemende partijen per thema aan de uitvoering van afspraken en pilots en aan de ontwikkeling van effectieve maatregelen om de lucht gezonder te maken. Kennis en ervaringen worden actief gedeeld via bijeenkomsten voor alle SLA-deelnemers, de nieuwsbrief en via de samenwerkingsruimte op de website.

“Alle niet-zichtbare factoren in de lucht, zoals fijnstof van houtstook of bestrijdingsmiddelen, zijn sluipmoordenaars”, stelt Faber. “Je merkt het niet direct, maar op termijn kun je er echt heel ziek van worden. En er is weinig begrip voor mensen die last hebben van benauwdheid of longklachten. Dat raakt me. Dat is voor mij reden om me in te zetten voor schone lucht en anderen te overtuigen. Hoe kun je tegen gezonde lucht en brede preventieve gezondheidszorg zijn?”

Luchtkwaliteit monitoren

De komende jaren gaat Kampen de luchtkwaliteit monitoren (ook een SLA-thema) met satellietbeelden en AI. Daarmee kan de gemeente op postcodeniveau de luchtkwaliteit achterhalen en lokale bronnen van ongezonde lucht traceren. Faber: “Ik ben er trots op dat wij zelf investeren in die data. Wetenschappelijke onderbouwing is sowieso belangrijk. Feiten helpen in discussies met mensen die denken dat het wel goed zit als je niks meet.”

Een van de lokale piekpunten in Kampen is de Europa Allee. Het autoverkeer loopt hier vaak vast, juist op het moment dat veel scholieren onderweg zijn. “Voor ons reden om te besluiten hier een fiets- en voetgangersbrug aan te leggen.”

STOMP-principe voor mobiliteit

De geplande fietsbrug is onderdeel van het Mobiliteitsplan Reevedelta. En de geplande investering sluit aan op het Fietsplan en het Parkeerplan in Kampen. “We hanteren in Kampen het STOMP-principe voor mobiliteit: eerst voorrang voor Stappen, dan voor Trappen, OV, deelvervoer (Mobilty as a service) en dan pas voor de Privéauto.”

Dat uit zich ook in de autoluwe binnenstad, met parkeerruimte buiten het oude stadshart. Kampen bekijkt de mogelijkheden van een emissievrije zone in het centrum. “We zijn een Hanzestad. Onze historische binnenstad is niet gebouwd op autoverkeer. We stimuleren hier lopen en fietsen. Om het leefbaar te houden, met gezonde lucht en ruimte voor bewegen en groen, móeten auto's zoveel mogelijk uit het stadshart.”

‘Om het leefbaar te houden, met gezonde lucht en ruimte voor bewegen en groen, móeten auto's zoveel mogelijk uit het stadshart'

Houtstook verminderen

Een ander aspect waarmee de luchtkwaliteit in Kampen kan verbeteren – en een thema in het Schone Lucht Akkoord – is houtstook verminderen. Faber: “We mikken op meer bewustwording. In de stad zijn de ongezonde effecten van houtstook het grootst. We informeren en motiveren onder meer met de Stookwijzer-campagne om de kachel uit te laten bij ongunstige weersomstandigheden.”

Focus in het verbeteren van de luchtkwaliteit ligt in Kampen kortom in de aanpak in de stedelijke omgeving. Maar de stad is ook omringd door vaarwegen, waaronder de IJssel. Bovendien dreigt de gemeente onder een knooppunt van laagvliegroutes te komen liggen als Lelystad Airport verder opengaat.

Kritisch over Lelystad Airport

“Wij zijn er geen voorstander van”, is de onderkoelde reactie van wethouder Faber op de luchthavenplannen in Den Haag. “Ik snap dat je niet overal nee op kunt zeggen, bijvoorbeeld als er noodzaak is voor meer defensieverkeer in de lucht. Maar we zijn er kritisch op, samen met een collectief van naburige gemeenten. Niet alleen vanwege de luchtkwaliteit, ook om het lawaai.”

Voor ander transportverkeer zien de ontwikkelingen er positiever uit. “Kampen heeft vooruitstrevende ondernemers, die open staan voor elektrificeren. Wij stimuleren dat door de weg te wijzen naar subsidies, te lobbyen en pilots mee te financieren. Het eerste ZE-schip en de eerste elektrische trucks varen en rijden al vanuit Kampen.”

Tips

• Aansluiten bij het Schone Lucht Akkoord (SLA) en het werken met thema’s biedt gemeenten de kans samen te werken en kennis en ervaring te delen met andere gemeenten en de andere deelnemers in SLA, zoals IenW en de provincies.
• Stimuleer ondernemers in de transportsector door ze te helpen bij het vinden van subsidies voor elektrificering.
• Met satellietbeelden en AI kun je tot op postcodeniveau de luchtkwaliteit achterhalen en lokale bronnen van ongezonde lucht traceren.

Dit artikel is in licht bewerkte vorm overgenomen van de site van het Schone Lucht Akkoord.