Hoe huisarts en gemeente samen bouwen aan een gezonde gemeenschap

In Wijdemeren groeit iets bijzonders: een beweging die gezondheid uit de spreekkamer haalt en midden in de wijk neerzet. Huisarts Monique Stam en wethouder Sociaal Domein Wilna Wind trekken hierin samen op.

Het begon met Ă©Ă©n huisarts met lef en overtuiging. En groeide uit tot een brede lokale aanpak waarin gemeente, professionals en inwoners de handen ineenslaan. Onder de noemer Gezond Wijdemeren is in een aantal jaren veel bereikt. Met een aanpak die inspireert, verbindt en navolging verdient in heel veel andere gemeenten.

Inwoners van Wijdemeren aan picknicktafels onder parasols tijdens een buurtmaaltijd
© 2diabeat

Gezond Wijdemeren organiseert onder andere wandelgroepen, kookclubs, gezondheidsmarkten en voedingslezingen. Op het Gezond Wijdemeren Festival komen veel inwoners van de gemeente af.

Flinke tegenstellingen

Wijdemeren staat bekend om haar mooie buitenplaatsen, de Loosdrechtse Plassen, bootjes, en ruimte om te fietsen en wandelen. “Op het eerste gezicht lijkt gezondheid hier vanzelfsprekend,” zegt wethouder Wilna Wind. “Maar we hebben ook flinke tegenstellingen. Naast de villa’s aan het water zijn er kleine huizen, een tekort aan woningen en jongeren die noodgedwongen bij hun ouders blijven wonen. Ondanks dat het hier fijn is, is het ook geen walhalla.”

Ongezondheid neemt toe

Monique Stam herkent dat als huisarts in de praktijk. “De cijfers rondom overgewicht wijken niet sterk af van het landelijke beeld. In de afgelopen dertig jaar zie ik ongezondheid toenemen. Mensen kampen vaker met overgewicht, hoge bloeddruk en diabetes, maar ook met stress en mentale klachten. Het lukt veel mensen niet meer om gezond te leven of vitaal te blijven. Dat komt ook door de maatschappij waarin we leven.”

Van spreekkamer naar gemeenschap

Een persoonlijke ontdekking over de kracht van leefstijlverandering werd het startpunt van een initiatief dat inmiddels een grotere gemeenschap in beweging zet. “Ik merkte het effect bij mezelf, ging ermee aan de slag in mijn spreekkamer en begon onder andere met het Leefstijlroer te werken,” vertelt Stam. “Maar ik realiseerde me ook: mensen moeten daarna weer de wereld in, vol verleidingen. Toen wist ik: ik moet echt de wijk in.”

De huisarts startte haar zoektocht naar een aanpak die dit ondersteunt en dit bracht haar op het spoor van Gezond Helmond. Ze kwam in contact met Wim Tilburgs en vervolgens met 2diabeat. 2diabeat is een initiatief van de Nederlandse Diabetes Federatie, het Diabetes Fonds, de Diabetesvereniging Nederland, VitaValley en BeBright. Gezond Wijdemeren vond hier inspiratie en praktische steun. Inmiddels is 2diabeat al enkele jaren partner van Gezond Wijdemeren bij het versterken van de lokale beweging

Een wethouder die obstakels wegneemt 

Voor wethouder Wind is het simpel: “Natuurlijk hebben we wettelijke taken als gemeente rond gezondheid, participatie en zelfredzaamheid. Maar je kunt nog zo’n goed idee hebben; als niemand ruimte maakt of helpt met vergunningen, gebeurt er niets. Dus als we iets kunnen doen, vraag het! Soms is het geld, maar vaak gaat het om aandacht, communicatie of net even meedenken.”

Wind heeft bewondering voor het enthousiasme van het netwerk rond Gezond Wijdemeren. “Ze zijn bescheiden, maar er staat iets heel moois. Laatst schoof ik aan bij een eetgroep voor ouderen in Nederhorst den Berg. Mensen worden gehaald en gebracht via Automaatje, eten samen gezond en hebben het gezellig. Dat is preventie die werkt.”

De kracht van verbinding

De kracht van Gezond Wijdemeren zit in de verbinding: meer dan 25 professionals werken samen, met dezelfde boodschap aan inwoners: je kunt zelf veel doen aan je gezondheid. Stam: “We organiseren bijvoorbeeld wandelgroepen, kookclubs, gezondheidsmarkten, voedingslezingen. Alles draait om zaadjes planten. Laatst zei iemand dat ze door een lezing gezonder is gaan eten en minder medicatie nodig had voor haar diabetes. Dat is een opsteker.”

Wind vertelt ook hoe belangrijk het is om mensen echt te bereiken: “Soms moet je als huisarts mensen doorverwijzen, soms een pil voorschrijven. Maar soms helpt het om te zeggen: je moet meer onder de mensen zijn, gezonder eten, meer bewegen.

“Maar alleen zeggen is niet genoeg. Als je erbij zegt: “Kijk eens wat voor leuke club we daarvoor hebben”, dan maak je het laagdrempelig. En als de gemeente dat vervolgens meeneemt in de communicatie, dan kun je het samen veel breder neerzetten. Als gemeente kunnen we helpen om die positieve beweging beter zichtbaar te maken.”

Het moet iets worden van de gemeenschap zelf

De ambities van Gezond Wijdemeren reiken verder. “We willen meer kookgroepen, in meer kernen, met meer vrijwilligers,” zegt Stam. “We hebben nu zelfs wachtlijsten. Maar het moet ook iets worden van de gemeenschap zelf.” Stam geeft het voorbeeld van de Vitality Clubs: er is iemand die het aanjaagt en dan nemen anderen het over. Dan groeit het organisch.”

Wind: “Gemeente Wijdemeren gaat fuseren met Gemeente Hilversum en ik hoop dat alles wat hier al staat dan meeverhuist. Want dit werkt.” Dit is precies wat 2diabeat ook landelijk wil: laat gemeenten samenwerken met lokale aanjagers. Niet alles zelf verzinnen, maar versterken wat er al is. En zorgen dat het door kan groeien!

2diabeat:  diabetes type 2 voorkomen

Dit artikel is eerder verschenen op de website van 2diabeat. 2diabeat is een initiatief van de Nederlandse Diabetes Federatie, het Diabetes Fonds, de Diabetesvereniging Nederland, VitaValley en BeBright. 2diabeat zet zich in om de opmars van diabetes type 2 te stoppen. Dat is belangrijk, want al ruim één miljoen mensen hebben diabetes type2 en dat aantal stijgt hard. 2diabeat is onderdeel van het Nationaal Preventieakkoord en ontvangt financiering van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS).

Lees meer over 2diabeat